meta1

18 Wprowadzenie

logii nauk za wartościowe. W etapie drugim zaprezentowano faktycznie urzeczywistniający się opis struktury' rzeczywistości. Charakterystyki tej dokonano poprzez ukazanie procesu dochodzenia do podstawowych czynników strukturalnych rzeczywistości i uznawania wyrażających jc twierdzeń. Zc względów dydaktycznych uprzednio podano charakterystykę ich pojęć. Do twierdzeń opisujących strukturę rzeczywistości zalicza się twierdzenia opisujące złożenie bytu z aktu i możności, substancji i przypadłości, materii pierwszej i formy substancjalnej oraz istoty i istnienia.

W ostatniej części monografii zatytułowanej Problem przyczy-nowania bytu w filozofii klasycznej poddaje się refleksji intelektualnej cztery rodzaje przyczyn bytu: dwie wewnętrzne - materialną i formalną oraz dwie zewnętrzne - sprawczą i celową. Zagadnienie przyczyno wania bytu zaprezentowano w monografii w powiązaniu z zagadnieniem przy czy nowania występującym w naukach przyrodniczych. Czytelnik znajdzie w rozprawie nie tylko charakterystyki wyżej wymienionych rodzajów przyczyn, ale nadto szerokie omówienie dwóch zasad naukotwórezyćh: zasadę przyczynowości sprawczej i zasadę przyczytrowości celowej, lak w płaszczyźnie metafizyki jak i nauk przyrodniczych.

Warto na końcu zaznaczyć, że powyższa monografia powstała w wyniku prowadzenia wykładów metafizyki klasycznej przez jej autorów na Wydziaie Filozofii Chrześcijańskiej w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, a następnie Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Głównym jej źródłem - jak można sądzić z tego, co już na początku powiedziano oraz na podstawie zamieszczonej w niej bibliografii - są przede wszystkim filozoficzno-mctodologiczne teksty współczesnych filozofów polskich i zagranicznych. Z kolei jej ukazanie się drukiem w takiej formie, podyktowane zostało intencją autorów uprzystępnienia tej dziedziny poznania filozoficznego możliwie najszerszym kręgom zainteresowanym problematyką filozoficzną. Autorzy sądzą również, że właściwa forma tej monografii ułatwi wykorzystanie jej także do celów dydaktycznych z zakresu nauczania filozofii klasycznej, a metafizyki w szczególności.

I. OGOLNA CHARAKTERYSTYKA FILOZOFII KLASYCZNEJ

Na treść rozdziału omawiającego filozofię klasyczną składać się będzie szereg problemów o charakterze wprowadzającym do łatwiejszego zrozumienia całości problematyki zawartej w niniejszej książce. Jego zadaniem będzie próba zorientowania czytelnika w takich zagadnieniach, jak: ujawnienie genezy filozofii klasycznej, wskazanie na podstawowe jej nurty łącznie z zachodzącą między nimi polemiką oraz ukazanie szczegółowej charakterystyki jej realistycznego nurtu. Przedstawione tu zagadnienia, jak można sądzić, ujawnią względnie pełną treść słowa „filozofia klasyczna”. Pozwolą również łatwiej zrozumieć, czym jest metafizyka klasyczna, jako jedna z podstawowych dyscyplin filozofii klasycznej.

1. Sposoby rozumienia słowa „filozofia klasyczna”

Słowo „filozofia klasyczna” nie należy do tworu językowego o wyraźnym znaczeniu, bowiem słowem „klasyczność” opisuje się różne dziedziny kultury, a więc nie tylko filozofię, ale także sztukę, literaturę, naukę, a nawet epokę. Nadto posiada ono znaczenie, na które składają się cechy nic tylko pozytywne, lecz i negatywne. W pozytywnym znaczeniu tego słowa „klasycznym” jest to, co wybitne i wzorcowe, typowe, a klasykiem jest ten, którego dzieło uchodzi za doskonałe, mistrzowskie osiągnięcie ludzkiego ducha. W znaczeniu negatywnym „klasycznym” jest to, co niewyróżniającc się, dawne, przestarzałe,