P1020376

HEP Danuta MOżdzeftska-Mrozek. Małgorzatą a

PRACY

u o> 3 E W o.

Przygotowywanie zawodowe młodocianych

§B\

Pracodawcy w warunkach masowego bezrobocia, dyktują warunki na rynku pracy i naruszają przepisy ochronne prawa pracy, a także wymuszają na pracownikach „dobrowolną’' rezygnację z przysługujących ich uprawnień. Nierespektowanie uprawnień pracowniczych wynika przede wszystkim z faktu, iż pracodawcy wykorzystują istniejące luki w regulacji prawnej oraz brak ograniczeń prawnych. Samowola pracodawców wynika również z nieznajomości przepisów prawa pracy lub z ich lekceważenia. Wśród najczęściej występujących naruszeń praw pracowniczych można wymienić między innymi zatrudnianie bez zawarcia umowy o pracę, niezgłaszanie do ubezpieczenia społecznego, zawieranie umów zlecenia, zamiast umów o pracę, zatrudnianie w wydłużonym czasie pracy, niewyplacanie należnych świadczeń, zaniżanie J wysokości wynagrodzenia, odpraw oraz odszkodowań, nieprzestrzega-I nie trybu zwolnień grupowych.

Na skuteczność realizowanej przez państwo polityki rynku pracy wpływa, w istotny sposób, zakres i charakter regulacji prawnej środków i instrumentów, które mają na celu ograniczanie rozmiarów i skutków społecznych bezrobocia. Świadczenia dla bezrobotnych reguluje Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu z dnia 14 grudnia 1994 roku, która pomimo iż jest w ciągu kilku lat trzecim aktem normatywnym dotyczącym tych kwestii, pozostawia wiele do życzenia pod względem generalnej koncepcji, rozwiązań merytorycznych oraz staranności legislacyjnej. Realizacją polityki rynku pracy zajmują się głównie rejonowe i wojewódzkie Urzędy Pracy oraz Krajowy Urząd Pracy, tworzące system administracji specjalnej.

Ustawa przewiduje pasywne i aktywne instrumenty przeciwdziałania bezrobociu (wykres 2). Do pasywnych instrumentów zaliczamy zasiłki dla bezrobotnych oraz inne świadczenia socjalne, mające na celu zapewnienie egzystencji osobom pozbawionym pracy. Zasiłek jest świadczeniem okresowym, wypłacanym generalnie przez 12 miesięcy. Podstawowe warunki nabycia prawa do zasiłku to zarejestrowanie jako bezrobotny w urzędzie pracy, posiadanie określonego stażu pracy (180 dni), zdolność i gotowość do podjęcia pracy oraz brak propozycji zatrudnienia. Wysokość zasiłku jest określona kwotowo (260 zł), z wyjątkiem niektórych grup specyficznych (np. osoby zwolnione z przyczyn dotyczących zakładu pracy).

Aktywne instrumenty polityki rynku pracy to: pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe, prace interwencyjne, roboty publiczne, pożyczki dla bezrobotnych lub dla pracodawców, dopłaty dla pracodawców zatrudniających bezrobot-