P1020374

174 Danuta Możdźeriska-Mrozek, Małgorzata Szylko-Skoczny

wyższej stopie bezrobocia należą rolnicze województwa pasa północnego: suwalskie, słupskie, olsztyńskie, koszalińskie, a także charakteryzujące się monokulturą przemysłową — woj. wałbrzyskie. W regionach tych mamy do czynienia ze zjawiskiem utrwalania się bezrobocia.

Do innych cech struktury naszego bezrobocia można zaliczyć: znaczny odsetek wśród zarejestrowanych ludzi młodych, bez przygotowania zawodowego, kobiet, osób długotrwale (tj. powyżej 12 miesięcy) pozbawionych prac)', bez prawa do zasiłku z Funduszu Pracy. Pojawiło się także na szerszą skalę nowe zjawisko, jakim jest powrót do bezrobocia (czyli kolejna rejestracja jako bezrobotnego). W1994 roku wśród nowo zarejestrowa-1 nych bezrobotnych było 43% osób. które po raz kolejny utraciły pracę. I Jednym z najpoważniejszych problemów związanych z bezrobociem I jest kwestia niedostosowania poziomu i struktury kwalifikacji zasobów I pracy do potrzeb rynku pracy. Dotychczasowy system edukacji nie zo-1 stał przystosowany do nowej sytuacji na rynku pracy i stał się poważną I barierą w mobilności siły roboczej.    I

Społeczne skutki bezrobocia

Bezrobocie wywołuje negatywne skutki społeczne — w sferze ekonomicznej i psychospołecznej, które nasilają się w miarę wydłużania się okresu pozostawania bez pracy. Bezrobocie prowadzi zawsze do obniżenia standardu życia, także w przypadku otrzymywania świadczeń kompensujących płacę, wywołuje pojawienie się poczucia krzywdy, frustracji, sprzyja izolacji społecznej, staje się czynnikiem utraty kwalifikacji zawodowych, pogarsza stan zdrowia, wpływa na wzrost konflik-1 lów społecznych i zachowań patologicznych.

Długotrwały brak pracy powoduje szybką degradację ekonomiczną jednostki i rodziny, potęguje biedę oraz rozszerza sferę ubóstwa. Bezpośrednią konsekwencją długotrwałego braku pracy jest rodzenie się nowego ubóstwa, tj. pauperyzacji rodzin, które wcześniej radziły sobie same w sferze zaspokajania podstawowych potrzeb. Zwłaszcza utrata prawa do zasiłku z Urzędu Pracy prowadzi do ubóstwa, zmusza do szukania wsparcia w pomocy społecznej. Wśród badanych, w kwietniu 1993 roku, przez zespól pracowników instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego, bezrobotnych świadczeniobiorców pomocy społecznej, aż 3/4 respondentów uznało, ze poziom życia ich rodzin spadł poniżej minimum socjalnego. W rodzinach bezrobotnych świadczeniobiorców pomocy społecznej nasię-

puje kumulacja negatywnych skutków finansowych i socjalnych braku pracy.

Sytuacja materialna długotrwałych bezrobotnych zależy w dużej mierze od ich standardu życia w czasie zatrudnienia, a zwłaszcza od posiadanych dóbr trwałego użytku, oszczędności oraz długów. Istotne znaczenie ma bowiem poziom, od którego zaczyna się proces degradacji ekonomicznej i społecznej. Najbardziej dramatyczną sytuację materialną mają rodziny długotrwale bezrobotnych świadczeniobiorców pomocy społecznej, które od dawna były pod opieką ośrodka (niskie dochody, wielodzietność, inwalidztwo, choroba). Brak pracy znacznie pogorszył ich sytuację materialną, nie był jednak bezpośrednią przyczyną zarejestrowania się w ośrodku pomocy społecznej. Ubóstwo, którym rodziny były dotknięte od wielu lat i które zostało jedynie pogłębione w wyniku bezrobocia ma jednak, w Polsce, stosunkowo ograniczony zakres.

Przedłużający się brak pracy, stał się natomiast podstawowym czynnikiem rodzenia sie nowej warstwy ubogich. Są to, przede wszystkim, rodziny, które wcześniej miały wprawdzie niskie dochody i żyły skro-

Wykres 1. Skutki bezrobocia na płaszczyźnie społeczną

Źródło: H. Jucobs, Arbcitslosigkcit in der BRD, Ernst Klett, Stuugart, 1V79, s28, [/a: | M. Szylko-Skoczny, Bezrobocie jako kwestia społeczna, IPiSS, Warszawa 1987r.s30