5169916125

Małgorzata Wrzeciono

piśmiennictwa. Do bardzo popularnych należały słowniki trójjęzyczne, najczęściej polsko-francusko-niemieckie. Autorzy powszechnie wówczas znanych podręczników i słowników to Celestyn Mrongovius i F. Antoni Woelke. Księgarnią, która posiadała największy zasób tego typu książek była oficyna firmy J. Zawadzki i J. Węcki w Wilnie, oraz księgarnie A. Nowoleckiego, J. Czecha, S. Merzbacha, J. Cypcera i D.E. Fried-leina.

Niemalże w każdym katalogu księgarskim notowano prace językoznawcze Hipolita Cegielskiego. Jego dzieła Nauka o poezji., zawierająca terię poezji (wydana w Poznaniu w 1851 r.), oraz O słowie polskim (Poznań 1852) znalazły się w księgarniach T. Glucksberga, H. Natansona, J. Czecha, H. Kallenbacha, J. Żupańskiego i S. Orgelbranda. Popularność H.Cegielskiego wiązała się z nowatorskimi w owym czasie, poglądami autora na wszelkie zagadnienia dotyczące języka. W swoich pracach badawczych zastosował, jako pierwszy w Polsce językoznawca metodę porównawczą. Niestety jego dzieła nie wywarły wpływu na rozwój polskiej gramatyki, gdyż były przedwczesne.

Dużą poczytnościa cieszyły się Euzebiusza Słowackiego, Prawidła wymowy i poezyi wydane w Wilnie w latach 1826 i 1847, oraz Tadeusza Szumskiego - Dokładna nauka języka i stylu polskiego (Poznań 1809 i 1819) i Karola Mecherzyńskiego Prawidła ortograjii i języka polskiego.

Księgarnie oferowały niewiele książek z historii i teorii literatury. Najbogatszy wybór wydawnictw z tej dziedziny miały oficyny H. Natansona, M. Orgelbranda, Ojców Pijarów oraz D.E. Friedleina. Dziwi tak mała ilość książek literaturoznawczych w księgarniach, mimo notowanego rozkwitu badań nad literaturą i językiem ojczystym. Wśród uczonych, którzy rozpoczęli jeszcze w XVIII w. akcję ratowania polskiej kultury piśmienniczej był Józef Jędrzej Załuski, autor dzieła Bibliotheca Poetarum Polonorum. W początkach XIX w. wzrosło znaczenie bibliografii i prac o charakterze bio-bibliograficznym. Takim była Feliksa Bentkowskiego Historya literatury polskiej (wydana w Warszawie w 1. 1814 i 1827) i dwutomowy Dykcyonarz poetów polskich księdza Hieronima Juszyńskiego, którego pierwsze wydanidkikazało się w Krakowie w 1820 r., uwzględniający nie tylko książki, ale i druki ulotne oraz broszury. Rozszerzeniem i uzupełnieniem powyższych opracowań była wydana w Wilnie, w latach 1840-1857 bibliografia Obraz bibliograficzno-historyczny literatury i nauk w Polsce... Adama Jochera, którą odnotowały katalogi księgarń - Maurycego i Samuela Orgelbrandów, Ojców Pijarów, J. Zawadzkiego, E. Winiarza, E. Gunthera. Wspomniana praca F. Bentkowskiego stała się podstawą syntetycznych ujęć całości literatury polskiej, przyniosła próbę nakreślenia drogi rozwoju polskiego piśmiennictwa ujmując dzieje literatury polskiej w sześć okresów¹. Wzorowali się na niej Lesław Łukaszewicz pisząc Rys dziejów piśmiennictwa polskiego (Poznań 1859) oraz Kazimierz W. Wójcicki, autor utwofu Historya literatury polskiej (Warszawa 1845).

Katalogi oficyn M. Orgelbranda, D.E. Friedleina, H. Kallenbacha, H. Natansona, J. Zawadzkiego zamieściły informację o wydawanej w Krakowie w latach 1840-1857, pracy Michała Wiszniewskiego Historya literatury polskiej. To dziesięcio tomowe dzie-

1

J. Krzyżanowski, Historia łutratury. W: Historia nauki polskiej, l. 3, Wrocław 1977, s. 739.