22699 skanuj0028 (97)

kultura to jedynie wycinek owej całości (piśmiennictwo, teatr, muzyka, itpl do którego nie należą np. nauka czy technika.

Rozległość problematyki kultury sprawia, iż wielokrotnie podejmowali^ próby jej uszczegółowienia drogą wyodrębniania różnych typów kultury (tradjfe cyjna, ludowa, masowa, itp.), różnych jej sfer, aspektów (np. materiaja duchowa, społeczna) czy takich jej względnie odrębnych dziedzin, jak kulturą polityczna, ekonomiczna, prawna, artystyczna, itd. Powyższe rozważania

0    kulturze upoważniają do sformułowania dwóch równoprawnych definicji kultury, które odzwierciedlają dwa znaczenia - dwa sposoby pojmowani!

1    stosowania w praktyce tego wieloznacznego terminu (tabela 37).

Jijęlaach bardziej i mniej kulturalnych. Rozumie się przy tym, że bycie kułtu-priym jest przymiotem pozytywnym, natomiast brak kultury jest czymś ligatywnym. W konsekwencji takiej interpretacji pojęcia kultury staje Się poźKwe mówienie o instytucjach kulturalnych, które powołane są do udo-Kpfiiania ludziom wytworów duchowej kultury ludzkości. Przysparzają im lich pozytywnych, czynią ludzi kulturalnymi, lepszymi. Jest zatem oczywiste, le mówiąc o potrzebach duchowych ludzi zaspokajanych w czasie wolnym przez instytucje kulturalne, pojęcie kultury rozumiemy w znaczeniu wąskim, IpfÓcznym.

Tabela 371

Dwa znaczenia terminu kultura

Znaczenie	Charakterystyka
Szerokie	Kulturą nazywamy to wszystko, co w społeczeństwach! ludzkich stanowi rezultat zbiorowej działalności, co w zachowaniu się judzkim jest wyuczone - w odróżnieniu od ' tego, co biologicznie odziedziczone.
Wąskie	Kulturą nazywamy dorobek duchowy społeczeństwa, swoisty: dla różnych cywilizacji, obejmujący społecznie użyteczne, ; wzory zachowań i postępowania ludzi wyróżniające ich;; spośród wszystkich istot żywych, wartościujące, różnicują- \ ce i ulepszające (podnoszące na wyższy poziom) jakość ' ; życia, 1

Instytucje kulturalne o ograniczonej popularności (teatry, filharmonie, wystawy i muzea) nie należą do kultury masowej, zaspakajają potrzeby kulturalne wyselekcjonowanego kręgu odbiorców udostępniając (eksponując) dzieła sztuki.

Termin kultura w znaczeniu szerokim stosowany jest w dyscyplinach! naukowych, dla których sam termin niewiele znaczy, natomiast nabiera treści po dodaniu przymiotnika zawężającego to znaczenie do określonej dyscypliny naukowej lub pewnej sfery działalności ludzkiej. W ujędu szerokim termin ten j nie ma znaczenia wartościującego.

Znaczenie wąskie jest znaczeniem potocznym, obejmuje ono jedynie dorobek ludzkości w sferze duchowej różnych społeczności ludzkich - jest ich ' swoistą cechą, odróżniającą ludzkość od wszelkich innych istot (np. zwierząt), a także jest cechą każdego pojedynczego człowieka. W tym znaczeniu kultura jest cechą wartościująca, tj pozwala porównywać wzajemnie społeczeństwa i jednostki. Przykładowo, mówi się o społeczeństwach (narodach, grupach) żyjących na wyższym i niższym poziomie kulturalnym, a także o pojedynczych

102

1: INSTYTUCJE KULTURALNE O OGRANICZONYM ZASIĘGU Ł SPOŁECZNYM

B Do instytucji kulturalnych o ograniczonym zasięgu należą teatry, filharmonie, wystawy i muzea. Są to instytucje kulturalne, które udostępniają społeczeństwu (eksponują) dzieła sztuki. Wprawdzie ilości odbiorców liczone |w liczbach bezwzględnych nie są zbyt małe - w Polsce rocznie liczba osób korzystająca z tych instytucji wynosi kilkanaście milionów - stanowi to jednak ||§ko niewielki ułamek liczby odbiorców programów telewizyjnych i słuchaczy gdiowych. Odbiorcami ofert teatrów, filharmonii, wystaw i muzeów są przeważnie ludzie z wykształceniem średnim i wyższym i jest to pewien ^selekcjonowany krąg odbiorców. Korzystanie z oferty tych instytucji nie jnależy do kultury masowej, gdyż zaspakajają one potrzeby kulturalne dość jw/ąskiego kręgu odbiorców. Na tej podstawie można zaproponować definicję Instytucji kulturalnych o ograniczonej popularności (tabela 38).

Tabela 38

Instytucje kulturalne o ograniczonej popularności

103