P1050393

22S    Maciej Grochowski    [4]

Wydaje się, że w Świetle proponowanych analiz można stwierdzić, iż zdania o strukturze chociaż p, q komunikują, że zaszły (zachodzą, zajdą) dwa zdarzenia p i q, że na podstawie faktu, że zaszło p, można przypuszczać, że zaszło nie q, oraz że nieprawdą jest, że zaszło nie q. A zatem relację chociaż p, q można byłoby ekspli-kować za pomocą: koniunkcji, wyrażenia skoro, negacji oraz wyrażenia nazywającego przypuszczenie⁷.

Relacja wyrażana przez skoro, jak sugeruje A. Wierzbicka⁸, zajmuje wśród relacji międzyzdaniowych pozycję pośrednią między relacją przyczynowo-skutkową a wnioskowaniem. Wydaje się, że te trzy relacje można byłoby eksplikować m. in. za pomocą formuły implikacji (jeżeli ..., to...). Tak więc w dalszych etapach wyjaśniania relacji chociaż p, q (po dokonaniu analizy relacji przyczynowo-skutkowej, wnioskowania i relacji wyrażanej przez skoro) prawdopodobnie jednym z członów formuły eksplikacyjnej będzie wyrażenie jeśli..., to... Dotychczasowe rozważania pozwalają na ustalenie ogólnego schematu eksplikacji wyrażenia chociaż p, q: p i skoro p, to przypuszczam, że nie q; nieprawda, że nie q (czyli i p i q)*.

2.2.1. To samo znaczenie, co chociaż w zdaniach o strukturze chociaż p, q, mają także inne wyrażenia wymienne z chociaż, a mianowicie: aczkolwiek (np. Aczkolwiek nie znal tego języka, porozumiewał się bez większych kłopotów), jakkolwiek (np. Jakkolwiek przez rok chodziła na basen, nie nauczyła się pływać), mimo że, pomimo że, mimo iż, pomimo iż (np. Mimo że na dworze było ciepło, drżała z zimna-. Pomimo iż ta książka nie znalazła entuzjastów, wydano ją kilkakrotnie). A zatem wydaje się, że zachodzą następujące odpowiedniości semantyczne: chociaż p,q = aczkolwiek p, q = jakkolwiek p,q = mimo że p,q — pomimo że p, q = mimo iż p, q = pomimo & P, <ł-

⁷ Trudna do rozstrzygnięcia jest kwestia wyboru właściwego dla proponowanych eksplikacji wyrażenia nazywającego przypuszczenie. Wyrażenie przypuszczam zostało tu przyjęte w wyniku eliminacji wielu innych wyrażeń, takich jak np. istnieje przypuszczenie, można było (chciałoby się) oczekiwać (przypuszczać, sądzić, spodziewać (się)).

* A. Wierzbicka, Semantic Primithes, Frunkfurl/M 1972, s. 199—200: „Since occupies an intermediate position between explanation (because) and inference (therefore). (...] The following explication strives to reflect this intermediate position: Since S₂ is P₂, S₂ is Pi. = I’m thinking of S₍ — I say: it is P*; I wouldn't say this if S₂ werc not P₂”.

⁹ W eksplikacji wyrażenia chociaż p, q zostały wykorzystane propozycje inteipretacyjne T. Kotarbińskiego, A. Wierzbickiej i O.A. Wojtasiewicza. —T. Kotarbiński (Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, wyd. 2, Wrocław 1961, s. 210) podaje następującą definicję: „p. chociaż q, to tyle co: q i p, i to, że q, wzbudza rozsądny domysł, że me p. Np. Jan lubi Zofię, chociaż Zofia jest macochą Jana, to tyle co: Zofia jest macochą Jana i Jan lubi Zofię, i to, że Zofia jest macochą Jana, wzbudza rozsądny domysł, że nieprawda, iż Jan lubi Zofię". — A. Wierzbicka w Szkicach do słownikapolsko-semantycznego([w:j Dociekania semantyczne. Wrocław 19.69, s. 58) proponuje następującą duplikację: „MIMO ŻE (CHOCIAŻ) - - sądzę, że rozumiesz, że to mogło spowodować, że ... nie sądź, że to spowodowało...” „Poszedł, mimo że go błagałam, żeby został, wiedz, że go błagałam, żeby został; sądzę, że rozumiesz, że to mogło spowodować, że zostanie: nic sądź, że spowodowało (że został); wiedz, że poszedł", - O.A. Wojtasiewicz (Formalna i seman-t vi zna analiza polskich spójni (ów przyzdaniowych i międzyzdaniowych oraz wmiafii' pokrewnych. łw zbiorze:) Studiu semlotyczne. III, Wrocław 1972, s. 129 I JO) wyjaśnia znaczenie spójnika ehocia: za pomocą aparatu formalnego, sprowadzając Interpretację relacji między p i ę tle porównania prawdopodobieństwa p I ą oraz nie p i ■/.