P1050399

231

Madej Grochowski

[10]

się, że eksplikacji /dań o strukturze chociażby p, q służy implikacja oraz wyrażenie nawet¹¹ ^

Hipoteza ta skłania do podjęcia próby interpretacji semantycznej zdań o strukturze nawet jeili p, (to) q^l*.

Zdanie Nawet jeili Maria kocha Piotra, nie wyjdzie za niego można byłoby wy-eksplikować np. w sposób następujący:

I) 'Możliwe, że Maria kocha Piotra, i możliwe, żc Maria nic kocha Piotra', 2) 'Jeśli Maria nie kocha Piotra, to nie wyjdzie za niego*, 3) 'Również w każdym innym wypadku Maria nie wyjdzie za Piotra', 4) Także w wypadku, jeśli Maria kocha Piotra, nic się nie zmieni: Maria nie wyjdzie za niego'.

Podobnie przedstawiałyby się eksplikacje innych zdań, np.:

Nawet jeśli Adam dostanie samochód, nie będzie nim jeździć — 1) 'Możliwe, że Adam dostanie samochód, i możliwe, że Adam nie dostanie samochodu', 2) 'Jeśli Adam nie dostanie samochodu, to nie będzie nim jeździć’, 3) 'Również w każdym innym wypadku Adam nie będzie jeździć samochodem’, 4) 'Także w wypadku, jeśli dostanie samochód, nic się nie zmieni: nie będzie nim jeździć’. Nawet jeśli będzie upalnie, nie pójdzie na plażę =* I) 'Możliwe, że będzie upalnie, i możliwe, że nie będzie upalnie’, 2) 'Jeśli nie będzie upalnie, to nic pójdzie na plażę’, 3) 'Również w każdym innym wypadku nie pójdzie na plażę*, 4) Także w wypadku, jeśli będzie upalnie, nic się nie zmieni: nic pójdzie na plażę*.

Nawet jeśli autobus przyjedzie, Piotr pójdzie piechotą = I) 'Możliwe, że autobus przyjedzie, i możliwe, że autobus nie przyjedzie', 2) 'Jeśli autobus nie przyjedzie, to Piotr pójdzie piechotą’, 3) 'Również w każdym innym wypadku Piotr pójdzie piechotą’, 4) Także w wypadku, jeśli autobus przyjedzie, nic się nie zmieni: Piotr pójdzie piechotą’.

Zdania o strukturze nawet jeśli p, (to) q wyrażają relację odpowiadającą schematowi: jeśli nie p, to q i również w każdym innym wypadku q i także jeśli p, to q¹⁹.

Z sugerowanej uprzednio odpowiedniości semantycznej relacji chociażby p, q i nawet jeili p, (to) q wynika, że podany schemat eksplikacji odnosi się także do relacji chociażby p, q.

¹⁷    W treści by jest „zawarte” znaczenie wyrażenia nawet.

¹⁸    W eksplikacjach zdań z wyrażeniem nawet została wykorzystana propozycja Wierzbickiej {Dociekania semantyczne, s. 53): „NAWET - sądzę, że wiesz, że inne; sądzę, że rozumiesz, że można było sądzić, że z tym będzie inaczej”. „Nawet on przyszedł - wiedz, że on przyszedł; sądzę, że wiesz, że inni przyszli; sądzę, że rozumiesz, że można było sądzić, że z nim będzie inaczej”. Zob. też interpretację zdań: „A. Nawet Franio spóźnił się wtedy na kolację. B. Franio spóźnił się nawet wtedy na kolację. C. Franio spóźnił się wtedy nawet na kolację”, zawartą w pracy A. Wierz bick iej, P. Wierzbickiego Praktyczna stylistyka (Warszawa 1968, s. 134-135): „Zdanie A znaczy: inne osoby spóźniły się wtedy na kolację i, co mnie dziwi, Franio spóźnił się także. Zdanie B znaczy: Franio często spóźnia się na kolację i, co mnie dziwi, spóźnił się także wtedy. Zdanie C znaczy: Franio spóźnił się wtedy kilka razy, i, co mnie dziwi, spóźnił się także na kolację”. — Na temat eksplikacji wyrażenia nawet jeśli zob. J. Fary no, Struktura głęboka wykładnika „jeśli..., to...", [w zbiorze:] Semantyka i słownik, Wrocław 1972, s. 176.

¹⁹    Zaproponowana formuła eksplikacyjna nie zawiera podanych w eksplikacjach zdań przykładowych wyrażeń (tautologicznych) typu: możliwe, że p i możliwe, że nie p (p albo nie p). Wyrażenia takie były użyteczne jedynie w procesie ustalania formuły cksplikacyjnęj, w wyjaśnianiu (zdawaniu sprawy z faktu), żc p może mieć zarówno wartość prawdy juk i fałszu. Nąj większe kontrowersje może budzić pierwszy człon proponowanej formuły cksplikacyjncj: jeśliniep, toq. W św ietlc rozróżnienia związków komunikowanych i prcsuponowanych (z którego w tym urtykulc zrezygnowano) trzeba byłoby usunąć z tej formuły eksplikacyjncj pierwszy jej człon jako wyrażając) zależność prosuponowaną.