P1090726

wyraz w zoilowskiej krytyce. Agresywny krytyk zwraca uwagę wyłącznie na słabe strony recenzowanej publikacji.

Motywy czytania podobnie jak zainteresowania sterują doborem*lektury, kierując uwagę czytelnika na rodzaje, gatunki piśmiennicze, tematy, które potencjalnie mogą zaspokoić jego potrzeby. W Większym jednak stopniu rzutują na przebieg recepcji czytanych tekstów: czytelnicy zwraca ją większą uwagę na te partie tekstu, które odpowiadają ich oczekiwaniom wobec lektury, traktują natomiast powierzchownie lub wręcz eliminują treści rozmijające się z oczekiwaniami, dotyczącymi zarówno tematyki, jak i sposobu jej przedstawiania, nie zadowalającego czytelni-: ka.- Różnicę między zainteresowaniami czytelniczymi a motywami czytania unaoczni następujący przykład: amatorów literatury podróżniczej łączy zainteresowanie tematyką podróży, lecz każdy z nich może w tej literaturze szukać czego innego. Jeden — wiedzy o nieznanych krajach,

'. drugi — emocji związanych ż niebezpieczeństwami podróżowania, inny — kompensacji i przeżyć zastępczych wobec braku możliwości wojaży, inny. — identyfikacji i konfrontacji z własnymi doświadczeniami podróżniczymi. Motywy można porównać do sitka, nia * którym zostają te treści lektury, których czytelnik oczekuje.

Rejestr motywów czytania w toku życiorysu czytelniczego ulega zmianom. Do zbadania pozostaje problem genezy motywów czytania: czy są one wyłącznie wyrazem potrzeb psychicznych człowieka, czy też mogą kształtować się również i umacniać, pod wpływem czytanej literatury.    ■    v:■⁷    -_:^7r-

. Motywy, czyli nastawienia na. potencjalne funkcje; dzieła, w dużej mierze decydują o rzeczywistych funkcjach lektury w życiu czytelnika. Im więcej motywów kieruje czytelnika ku czytaniu, tym bogatszyi pełniejszy odbiór treści lektury, -tym więcej pożytku z niej * wynosi^S2, tym samym utwierdzając w sobie pozytywiiy stosunek do • uprawiania lektury.    -    ^; -

B. Dyspozycje instrumentalne — kompetencje czytelnicze

Nie tylko procesy motywacyjne determinują zachowania czytelnicze. Niezmiernie ważnym komponentem kultury czytelniczej; jednostki ; są dyspozycje instrumentalne: wiedza, umiejętności i sprawności czytelnicze, czyli kompetencje czytelnicze, zwane też kwalifikacjami czytelniczymi lub przygotowaniem czytelniczym, niezbędne dla sprawnego przebiegu zachowań czytelniczych, zwłaszcza dla, procesów recepcji lektury. Znaczenie kompetencji czytelniczych i ich' zasób rosną wraz z rozwojem infrastruktury kultury czytelniczej (zalew wydaw-

** „Pamiętajcie: kdąika daje tym więcej — im więcej od niej wziąć; chcemy” (H. Radlińska: Ksiątka wiród ludzi. Wyd. 4. Warszawa 1948 s. 330).    , ' '* •;

nictw, rozrost instytucji upowszechniającycłi dokumenty piśmiennicze)^w, towarzyszącym przemianom cywilizacyjnym schyłku XX w. Oceniając poziom kultury czytelniczej jednostki* opróćZ: siły motywacji do czytania trzeba również brać pod uwagę szeroko rozbudowany zasób kompetencji* umożliwiający sprawne rozwiązywanie wszelkich problemów zawodowych, samokształceniowych, naukowych, praktycznych i osobistych za pomocą lektury. .

. Rejestr elementów kompetencji czytelniczych można uporządkować według kolejnych etapów postępowania, jakie musi przebyć człowiek rozwiązujący jakiś problem za pomocą lektury (schemat 2).

‘ Schemat 2. Kompetencje czytelnicze *		■■■ , * V-,
1. Poszukiwanie —	kompetencje biblioteczne
i wybór lektury	„ bibliograficzne ' . . ' , ■
2. Korzystanie z książek, —	„ • księgoznawcze ^: ■ ^1 •’ ' . ’	■ ym
; czasopism, recepcja	; ti prasoznawcze ’ V • •	■
tekstów;;. ’. .	„ literaturoznawcze ,. f
	» odbiorcze . . ’	V.
	różne techniki czytania
3. Utrwalanie treści	- różne techniki utrwalania przeczytanych, te
.lektury	kstów, irun. różne rodzaje notatek i rado- .....	i
	nalne ich przechowywanie

i-' Pierwsze kroki — to poszukiwanie i wybór odpowiedniej lektury. Wymaga to kompetencji bibliotecznych i bibliograficznych, a mianowicie:    ...    ■

-sznajomości instytucji gromadzących, opracowujących i upowszechniających dokumenty-piśmiennicze (biblioteki, archiwa, ośrodki inte, księgarnie), orientacji w ich sieci, specjalizacji zbiorów, w repertuarze usług, ha jakie może liczyć użytkownik i umiejętności korzystania z nich 0,wstydzę się pójść do biblioteki uniwersyteckiej, ponieważ nie wiem; jak. się tam zachować” —studiująca nauczycielka w ankiecie);

" ;■—- umiejętności posługiwania się narzędziami informacji o książkach* i czasopismach; jak katalogi, kartoteki, bibliografie;

_;v    znajomości źródeł informacji o nowościach wydawniczych;

— umiejętności zaplanowania i przeprowadzania kwerend bibliograficznych oraz sporządzania zestawień bibliograficznych na określone tematy. -    *

Następny etap samodzielnej pracy z książką lub czasopismem — to czytanie tekstu i jego recepcja, czyli proces odbioru* oddziaływania i wykorzystania dzieła⁵⁴, wymagający kompetencji księ-

;^M Ror. J. A, Kosiński: Biblioteki, książki, czasopisma naukotoe w latach. 1945—1975 jako komponenty kulturowego modelu nauki. Studia o Książce” 191& T. 9 s. 103—120,    ^:

:,^MK, Lesńdk: Problemy badawcze komunikacji literackiej, i W:] O wspśl-czesnej kulturze literackiej. Red. S. Żółkiewski i M. Hopfinger. Wrocław. 1273.' s;i81.* ••    •• ; • ,, v;-* '    - .    '•. *: •'    .“