P3140067

luny sesUi wieniem Salomona-budowniczego świątyni z Chrystusem-bu-dowrccryni Kościoła.

Architektoniczny wątek i jego symbolika w dekoracji dolnej i wy*. ssej strefy podkreślone zostały interesującym zakomponowaniem dedykacyjnego tekstu, umieszczonego na gzymsie podokicnnym rozdzielającym obie strefy. Nad rzeźbą Chrystusa z dolnej kondygnacji a między przedstawieniami Ecclesi: i Synagogi z górnej, pomieszczony został wiersz ich gotis hut tfolbracht war gar. Zgodne to jest ze średniowiecznym pojmowaniem aktu fundacji i budowy kościoła, jako powtarzającego budowę Kościoła* pojętego ogólnie ^m.

Wmontowane w architektoniczną strukturę sklepienia rzeźby wskazują . znów na odwołanie się do architektonicznej symboliki używanej dla określenia struktury Kościoła. Jak już wspomniano wyżej, Chrystus jest porównywany do kamienia węgielnego, wówczas apostołowie i prorocy bądź też sarni apostołowie są fundamentem Kościoła. Powszechne jest też przyrównywanie apostołów do kolumn czy też filarów, które to porównanie znajdujemy już u św. Pawła i w Apokalipsie ^,M. W. architektonicznej symbolice społecznej struktury Kościoła i Chrystusowi i apostołom przydawane są znaczenia części niosących, na których wspiera się gmach Kościoła wiernych, którzy wyobrażani są przez kamienie tworzące ściany ^,s*. Typowy dla tej symboliki zestaw postaci Chrystusa i dwunastu apostołów poszerzony został o wiążące się ściśle z nim postacie Ecclesii i Synagogi orat mniej ściśle postacie św. Jana Chrzciciela oraz zamykające od zachodu cykl dwie święte, w tym jedna rozpoznana jako Katarzyna Aleksandryjska. Rzeźba Jana Chrzciciela zajęła miejsce szczególnie eksponowane, bo w swym zamknięciu wschodnim, a więc podobnie jak przedstawienie Chrystusa. Podstawowy zestaw tworzą niewątpliwie Chrystus i dwunastu apostołów. Większa ilość podpór sklepiennych zmuszała więc niejako do jego poszerzenia, co wskazuje, iż dodatkowo wprowadzone postacie z wymową znaczeniową głównego zespołu rzeźb musiały być związane. Powiązane z podporami sklep.ennymi rzeźby, także i znaczeniowo wiążą się zasklepieniem. Główny zwornik sklepienia nakrywającego przęsło chóru zawiera przedstawienie Marii tronującej z Dzieciątkiem na kolanach. W takim ujęciu Mana oznacza tron Salomona, a więc tron mądrości — sedes sapientiae^iM. W architektonicznej strukturze nawiązano do starotesta-

"L J. Hcydonreich. Architekt urmod cli, RDK, I, sap. 918 - 940.

**• G. Band mann. Ole Vorgotl»che Kii che.    , s. 68 - 69; F. Carl**>n,

•ip cit., s. 38 - 48 i odpowiednie cytaty w przypisach na a. 177 i nn.

^m Ibidem.

^IM G.-S chli I <■ i. op, cit., 1, 4, 1; A. K a t zc n 0 1 I o n b o g en, op. clt j s II i nn.; i. H Forsyth, The Throne o} Wildom. Wood Sculpturcs oj the Madonna i" RomanęlQue France, Princeton—New Jersey <b.d.).

mcntowej Mądrości (Ks. Przyp, 9, 1-2), któru '/.budowału sobie dom i wyciosała .siedem lllarOw, jednocześnie jednak przedstawienie to odnosi siij do obrazu zstępującego z niebu Niebieskiego Jeruzalem, które w Apokalipsie mu pustać oblubienicy, małżonki Bararika (np. 21. 2. 9), a u św. Pawiu: „To zaś co w górze jest Jeruzalem, wolne jest i ono jest matką na-szą" (Gul. 4,26), Podpory, więc i Sklepienie, poprzez rzeźbiarskie przedstawieniu określają rozumienie i strukturę Kościoła, duchowego.

Strefa cokołowa była przedstawieniem Kościoła w historii. Nad historią wznosi się budowla duchowa — (loiituii spirllualw — Niebieskie Jeruzalem — Kościół poślubiony Chrystusowi w niebie — Kościół jako Ciało Chrystusa ^U1. Apostołowie są w tej symbolicznej, architektonicznej strukturze kolumnami, liczba dwunastu bram i ozdobionych drogocennymi kamieniami dwunastu fundamentów jest w obrazie Niebieskiego Jeruzalem łączona z apostołami. Z tym znaczeniem całości wiąże się obecność w eksponowanym miejscu Jana Chrzciciela: udzielając Chrystusowi chrztu mówi, ii to właśnie on będzie chrzcił Duchem świętym, jest więc budowniczym Kościoła duchowego. Jedynie poprzez sakrament chrztu można wejść do społeczności Kościoła.

Związek dwóch rzeźb świętych z pozostałymi przedstawieniami nie jest tak bezpośredni. Trudno je w tej ilości zaliczyć jako dopełnienie obrazu zamieszkujących niebo świętyćh. Jedna z nich. na ścianie północnej, rozpoznana została jako św. Katarzyna. Z eklezjologiczną wymową całości rzeźbiarskiej dekoracji wnętrza łączy ją być może wątek zaślubin: odmawiając małżeńskiej propozycji cesarza Maksencjusza powiedziała, ze jest zaślubiona Chrystusowi¹*⁴, stanowić więc może alegorię relacji zachodzącej między Chrystusem a Kościołem. Drugie, bardziej właściwa określenie jej związku z całym cyklem rzeźb wynika z jej zwycięstwa w dyspucie z pogańskimi uczonymi, dzięki zacytowaniu proroctwa Sybilli Tyburtyńskiej o niewieście z synem, obleczonej w słońce. Ten wątek tłumaczy też obecność drugiej świętej, nie rozpoznanej juk dotąd. Dwie święte — Katarzyna i Małgorzata, występują w zakończeniu cyklu eklezjologicznego w portalu zachodnim katedry we Freiburgu. Są one tam bez wątpienia personifikacjami wita actiua li bita contemplatioa. św. Katarzyna, dzięki zwycięstwu w dyspucie z pogańskimi uczonymi oznacza uita con-templattoa, zaś św. Małgorzata, która znakiem krzyża zwyciężyła smoka piekielnego, reprezentuje vila octieo»«. Tego rodzaju znaczenie, odnoszą-

_f. Ga rlsb on, op. ols., | 21.

i« p. Anion, Kathartna von AI*xandr(«W, LChl, 7, 1874, szp. 389-297 ,i« j. Stiuer, Symbolik des KtrcbeinjabSudea und seimir Aiustatiung In der AufJaasung des MitttlalUTS, Frelburg im lircisgau 1924. i. 348 - 371. Usytuowana naprzeciwko św. Knlarzyny święta trzyma w lewej ręce telętw, gem mś p»wjj