PA180248

254 /Innu LtiMćki*XniiAikf

egzemplarze poatritcólnych bibliotek) Obecnie Korowski op cit. dodał dalsze Są to warianty 0 w Bibliotece Uniwersyteckie) i Bibliotece Kapitulnej we Wrocławiu. nadto egzemplarz należący niegdyś do Jana Hossa, ewangelickiego proboszcza wrocławskiego, jeden wariant B na Węgrzech w Pannonhalma oraz jeden w klasztorze bernardynów w Krakowie. Do grupy wariantu B należy zaliczyć również egzemplarz Biblioteki im Raczyńskich.

Trzeba jednak sprostować mylną informacją berlińskiego Gesamtkatalog der Wlependrucke, podaną przez Korowskiego (» 219), o istnieniu egzemplarza Erpla-r.aiło w księgozbiorze augustianów w Krakowie. Albowiem Piekarski rejestrując w 1925 r. Inkunabuły augustiańskie, nie spotkał wśród nich druku Turrecrematy (por. Inwentarz inkunabułów bibliotek polskich s. 17). Uzupełniając informacje Korowskiego dodać można, że rumuński egzemplarz Turrecrematy (w Alba Julia) jest wariantem A. Jest on współcześnie oprawny w klocku z trzema Innymi drukami (Hain 1403. Haln 15692, CW 5985, GW 1082). Zapiski proweniencyjne pierwszych właścicieli tego klocka są następujące:

i Liber proprius mgrl Georgii Lewdesehil 2 Ute Liber fuit legatus mili I Joanni Henckel per ple memorle domlnum Oeorglum I.eudlschld, artlum et decretorum doctorem cantorem. canonicum es vlcarlvm eedeste Scepuilentls lltościola spukiegol avunculum meum A. D. HM.

Wśród inkunabułów w Alba Julia znajduje się jeszcze wydanie weneckie Izie! Prlsciana z r. 1492 (Hain 13362). którego właścicielem był również ów Jan Henckel. Oto interesująca zapiska własnościowa na tym druku: „Hic liber est Johannis Henckel de Lcwchovla (LewoczaJ comparatus Cracoviae 1498". Do danych przytoczonych przez Kotowskiego Cs. 218), a dotyczących wariantu B znajdującego się na Wągruch w Pannonhalma, warto dołączyć, że druk ów znajduje się w klocku obejmującym trzy dzieła (Hain 15892, Hain 1649, Hain 8589. Informacje o egzemplarzach w Alba Julia i Pannonhalma wraz z odczytaniem proweniencyj zawdzięczam uprzejmości dra Gedeona Borsa, bibliotekarza Biblioteki Narodowej w Budapeszcie).

Te marginesowe uzupełnienia dotyczące poszczególnych egzemplarzy druku Turrecrematy nie wyczerpują oczywiście całości zagadnienia. Pełny wykaz obecnego stanu rozmieszczenia I ilości egzemplarzy wszystkich najstarszych druków krakowskich przyniesie niewątpliwie mający się wkrótce ukazać Centralny katełoy inkunabułów w Polsce.

* Pierwszy drukarz polski: Kasper Strau be? s. 22—20.

" Z*pf. op. cit. TabL I dał przerysy (niedokładne) trzech filigranów z dzieła krakowskiego Turrecrematy; Estreicher op. rit. s. 31 polemizował z Zapfem na temat określenia daty druku na podstawie filigranów, a zwrócił uwagę (a. 33). że ten sam papier występuje w krakowskim druku św. Augustyna; Przyborowski J.: Wydanie krok. dzieła Jana z Turrecrematy „Ezplanatio m Psalterium”. „Przegl. Bł-bUogr.-ArcheoL" R. 1* 1881 s. 186", wyróżnił dwa filigrany oraz Różycki' op. cit., przejrzał papier trzech inkunabułów krakowskich i wyróżnił 15 filigranów, z tych 5 znalazł w dziele Turrecrematy. 10 w św. Augustynie i 4 w Plaleanic. Badając filigrany. Różycki orwłużył -ię egzemplarzami: monachijskim (Turrecremata war. Bi londyńskim (św Augustyn v; British Museum) I Plateanem (Biblioteka Uniw. w Ołomuńcu).

" Piekarski dał tabelę ilustrującą rozmieszczenie 12 filigranów występu* jącyet * 4 ¹ • /-'^v planach dzida Turrecrematy. (W sprawie dti;w toydoń krok. Tur-•eerenutw « }5)

" Nt tabeli Piekarskiego (op. cit. s. 25) filigran nr 7 występuję w 15 składce egzemplarza Estreichera (dziś ffi BJ Inc. 30181 W rzeczywistości widnieje tam filigran nr ii, podobnie jak we wszystkich innych egzemplarzach druku Turrecrematy, które miałam w ręce.

* Uchaćev N. P,: PatcoęrafUeskoe rnoćeaie bumafnych rodjanych znakor. C. MIL S. Petersburg 1895. por. uwagę w t I s. 405/406:

Znaki N* W J48V-wm ifkleCtny ti p#rvenea Kr«kovskoJ pętali li fcnlgl Johannu do Tomcremats: fcrpotuie super toic* pcaitmo. Na poaladiwn listę: ..Crack Impreaa”. Na ckzempljare imparatorsho) PublłCr^j Biblioteki v S.-patcrsbura* (Iz kotorogo Imitowany N® S* 2J8S~34!>I nachodittja vkludnnjn zapis' « urt godocr. tlo l uka>yvaei no vrem)n pcCalt Znaki ćeredujutsja kromę vesov, kotor ye tm. m v L Tl.

⁹¹ Prawdopodobnie znajdowały się tam dwa egzemplarze wariantu B. Jeden wraz z biblioteką bożogrobców miechowskich dostał się w 1819 r. do Biblioteki Głównej w Warszawie. Tam trafił również drugi egzemplarz wariantu B po Janie Chyllczkowsklm (por. Estreicher op. cit. s. 35), skąd następnie w 1833 r. wr«rc z całą „Biblioteką Warszawską” przewiezione zostały do Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu. Natomiast egzemplarz z klasztoru benedyktynów na Łysej Górze, o którym wspomina Muszkowski (op. dl. s. 23), powrócił z Petersburga do Biblioteki Narodowej w Warszawie. Jest to wariant A.

Mało prawdopodobna wydaje się hipoteza Muszkowski ego. podtrzymywana ostatnio przez Korowskiego, o istnieniu zapiski rubrykatora Crocigera z 1476 r. na dwóch, a nawet więcej egzemplarzach krakowskiego Turrecrematy. Raczej należałoby przypuścić, że tekst zapiski podany został z pamięci przez Ban-dtkiego, a następnie powtórzony przez Lelewela, który recenzując rozprawę Bandtklego (lndci lectionum Unit. Crae. 1821/1822), nie sprawdził zapiski w oryginale, lecz poprzestał na wersji podanej przez Bandtkiego. Natomiast Wierzbowski dał tekst zapiski nieco inny, ale wierny, bo na podstawie egzemplarza, który miał w ręce 1 który bibliografował. Mnich Andrzej Cruciger rubrykował i ozdabiał wicie ksiąg, ale prawdopodobnie Jeden tylko egzemplarz dzieła Turrecrematy. Por. m. In. tekst zapiski na dziele Bonifacego VIII: Decrctales, wydanym w Bazylei w r. 1477:

Hoc opus constltutlonum est comparatum per fratrem Andream eruciferum monnsterh Mochov!ensłs ordlnli sacro sancti Sepulcri dominlci ierosolimitani sub reguła Snnctl Anguscnini In Prsevorsko lunc tainports degentem. Anno domini W.CCCCiXX.ociavo. (Ch. B. Mlniloff: Souvenir de la BibtIothtquc Imperiale Publique de St-Petersbourg. Lelrzlg JM2. i. 5).

“ uprzejme udostępnienie mi egzemplarzy najstarszych druków krakowskich składam podziękowanie bibliotekom: Narodowej i Uniwersyteckiej w Warszawie, Uniwersyteckiej i Ossolineum we Wrocławiu, Czapskich, Czartoryskich i PAN w Krakowie, oraz Miejskiej Publicznej im. E. Raczyńskiego w Poznaniu. Wdzięczność należy się również bibliotekom duchownym, w szczególności ks. kanonikowi Kazimierzowi Figle wieżowi, b. kierownikowi Biblioteki Kapitulnej, opiekunom starodruków w klasztorze kanoników regularnych przy kościele Bożego Ciała, ojcu Honoriuszowi Rączce, kierownikowi biblioteki klas/tora bernardynów w Krakowie I Bibliotece Kapitulnej we Wrocławiu.

” Licb»5ev N, P. por. wyżej przypis 80, Briquet C. M.: Las ftligrane* T. 1—4 P«ris-Gcneve 1907; PiekosińskI F.: Wybór znaków wodnych z XV stulecia. Zesrrt I Kraków 1896. Przerysy znaków wodnych nr 4. fl. 8. 12 1 21 znajdują *ie również w wydawnictwie: Gawęda Z.. Perzanowski Z. strzelecka A Rochu*<b kr/,-lewskie z lat 1471-1472 i 1478-1478. Wrocław-Kraków 1M9 Polska AMamfa