PB291693

tku <Airo«ow4na honitrukcja olbrzymiego parabolicznego luku. do którego podwleizona Jest ula Zgromadzeń matowych. To prawda, ta konitrukcja ta Inspirowana jest przez mosty i hangary Freytsi* nota. a akustyczne rozwiązania opierają się. Jak w projekcie Pałacu Narodów — o obliczenia Gustawa lyona Prawdą |est nawet, te w projekcie le Corbusiera • P. Jeannereta doszukać się można pewnych wpływów radzieckiego konstruktywizmu t okresu ..burzy i naporu" lat dwudziestych. Ale wszelkie powinowactwa I wszelkie wpływy przerodziły się w tej genialnej — nie waham się użyć tego określenia— koncepcji w dzieło oryginalne o olbrzymiej sile emocjonalnego oddziaływania. Znałam Jo od 1931 r . * planów i przekrojów, z widoków perspektywicznych i fotografii makiety, ale dopiero w IWór. zobaczyłam w Museum of Modern Art w Nowym Jorku samą makietę. Wracałam do niej często; aby przetrwać na nowo radość obcowania z wielkim dziełem architektury I smutek, te pozostało ono tylko obiektem muzealnym... I to samo czułam w październiku 1972 r.. zwiedzając znów. z okazji Zjazdu Associatlon Internationale Lo Corbusier, magazyny Museum od Modern Art.

Grupy krajowe pracowały z zapałem, uważając za punkt honoru dostarczenie ośrodkowi amsterdamskiemu w przewidzianym terminie całej dokumentacji: planów, | wypełnionych kwestionariuszy, referatów opisowych, nowych projektów oraz wszelkiego rodzaju ilustracji fotograficznych. Przetworzenie zebranych materiałów na lakoniczny język nowych znaków umownych było dla każdej grupy zadaniem pracochłonnym. ale pasjonującym. Grupa polska uzyskała poparcie prezydenta m.st. Warszawy, Biura Regulacji i Pomiarów oraz Biura Planu Regionalnego I pomoc Towarzystwa Urbanistów Polskich. Nic mogliśmy, niestety, przedstawić na Kongresie zdjęć lotniczych Warszawy i Jej regionu, były one bowiem uważane za materiały ..ściśle tajne". Natomiast trzy obowiązujące plany grupa polska uzupełniła planszą, ilustrującą aktualny stan zadymienia poszczególnych dzielnic, opierając się na danych, uzyskanych w Państwowym Zakładzie Higieny. Było to w owym czasie pierwsze tego rodzaju opracowanie w Europie.

Klasyfikacji tego olbrzymiego materiału analitycznego podjął się ośrodek amsterdamski: pracownicy Biura Planowania I sekretariat holenderskiej grupy CIAM. Wszystkie plany, fotografie, projekty naklejono na „triplex". Miały one zunifikowany format: 120x120 cm. Zarząd Miejski Amsterdamu wyasygnował poważne kwoty na scenie materiału i robocizny.

W kwietniu 1933 r. wszystkie prace były na ukończeniu. I wtedy właśnie nadszedł 6 sekretariatu generalnego w Zurychu list strony radzieckiej z 22 marca 1933 r.. Uwiadamiający, że wbrew porozumieniu, zawartemu w Moskwie podczas pobytu jm van Eesterena i Gicdiona. potwierdzonemu następnie pismem z 16 marca 1932 r.. ~ngres nie będzie mógł odbyć się w ZSRR w 1933 r.

Nie zaproponowano żadnego konkretnego terminu. Odsunięcie daty IV Kongresu od colendos graecas było nie do przyjęcia ani przez CIRPAC, ani przez tych wszystkich, którzy zaangażowali się tak czynnie w opracowanie materiałów. Na zebraniu, zorga-pBowanym od hoc w Paryżu, rozważano różne propozycje, m.ln. zaproszenie Kongresu KWarszawy przez grupę polską. Za najbardziej atrakcyjny uznano pomysł zorganizowania obrad na statku „Patrls II” podczas rejsów Marsylla-PIreus I Pireus-Marsylla oraz W Atenach. Zawiadomiono grupy o zmianie miejsca I terminu IV Kongresu. Odbył się on. zgodnie z ustalonym terminem, w dniach od 29 lipca do 13 sierpnia 1933 r.¹*

2. IV Międzynarodowy Kongres Architektury Nowoczesne) (5 '$ „Patris ll”-Ateny, 29 lipicc-13 sierpień 1933)

Na Kongresie reprezentowane były następujące grupy CIAM.

angielska: członkowie grupy „MARS"'* — G. Boumphrey, H. Elvłn, $. Godfrey Sseweł, t. Hortea Shand. Wells Coates. F.R.S. Yorke; belgijska: R. Avermacte. M. Hoyoux. J. L. Huscln; cMchoatowtelt*

F. Kallyoda: duńska: P. Hansen I A. Sorensen;fińska: Alvar Aalco I Nlels HaM: francuska: 8 iMigi.

J. Bosso. P. Charona, Lo Corbusltr, T. Proosz, E. Goldflnger, P. Jeanneret, Charlotte Perrłand: gradu:

J. Despotopulos, A. Dragoumls, M. Karantlnot. S. Papadakit. M. Saporta (w Atenach przyłączyło wą jeszcze kilku awangardowych architektów): hiszpańska: członkowie zespołu GATIPAC'*.—

A. Bonet-Castellana, J. L. Sert, J. I R, Torrks Clav4; holenderska: W. ran Bodengraven. C. *an Eesteren, M. van der Unden; jugosłowiańska: Y. Antollc I E. WeiHmann: lnnailj)lhi: M. flfces niemiecka: W. Bangert.W. Ebert, W. Heu. H. Hoffmann; norweska: H. Munthe-Kiw I t. Reppen. polska: członkowie zespołu Praesens B. I S. Brukalscy, A. I R. Piotrowscy. H. I S. lyrfcawlsi szwajcarska: S. Gtedion. C. Hubachcr.W. H. Hoaer. H. R. von der Muhll. H. Nełsee. A. Rod*. E RoO»

R. Stelger; włoska: członkowie Gruppo 7 — B. Bottonł.G. Polllnl.G.Temgnl^,•.

poza tym wielu młodych, nie znanych jeszcze współpracowników CIAM z różnych krajów — „kwiat architektury, który dopiero zacznie wydawać owoce**, według określenia Le Corbusiera.

Nie mogli, niestety, wziąć udziału w kongresie członkowie CIRPACu: Vtctor Bourgcols, Marcel Brcuer, Walter Groplus, Ernst May. Karl Moser i Hans Schmidt.

Licznie i poważnie reprezentowani byli przyjaciele CIAM, malarze, rzeźbiarz*, teoretycy I krytycy sztuki: Caroia Giedion-Wclckcr, Matila C. Ghyka, Fernand Lćger. Laszlo Moholy-Nagy: redaktorzy „Architecture Vlvante” (J. Badovicj). „Cahiers d'Art" (Yvonne i Christian Zervos), „Quadrante" (P. Bardi) oraz innych czasopism: muzyk Albert Jeanneret: prof. Otto Neurath z Wiednia, twórca nowej wówczas w statystyce metody plastycznego obrazowania zjawisk masowych¹⁷, wreszcie dr P. Winter, wybitny lekarz paryski, zajmujący się od wielu lat sprawami higieny miejskiej. Opróa wymienionych tu osób, przysłuchiwało się obradom grono ludzi, pozornie luźno związanych z architekturą i urbanistyką. Ale krytyka miast istniejących i wizje ich przekształcenia stanowiły tematy tak atrakcyjne, a postulowana metoda pracy IV Kongresu stwarzała tyle sposobności czynnego uczestnictwa, że wielu z obserwatorów zostało przyjaciółmi I współpracownikami CIAM nie tylko formalnie

W ciągu paru godzin młodzi architekci zmontowali na górnym pokładzie na kafl rym toczyć się miały obrady, wystawę planów 33 miast, grupując Je wg dominujących cech charakterystycznych: metropolie, ośrodki administracyjne i mieszkaniowe, porty, miasta przemysłowe, zespoły wypoczynkowe i rozrywkowe, miasta o różnorodnych funkcjach, nowe założenie

Obrady zagaił w dniu 29 llpca 1933 r. prezydent CIAM. van Eesteren. Zreferował zwięźle tezy Deklaracji z La Sarraz i jej konkluzję (planowanie przestrzenne to organizacja życia społeczeństw, obejmująca zarówno aglomeracie miejskie jak wiejskie); podał nowe humanistyczne sformułowanie wniosków kongresu we Frankfurcie nad Menem (mieszkanie społecznie najpotrzebniejsze co mieszkanie dla ludności naigorzej uposażonej, zapewniające jej. przy minimum nakładu pracy domowej, mażhwte największe wygody) i wreszcie dezyderat Kongresu w Brukseli (trzeba sporządzać takie

m