pic 12 03 291405

W klasach początkowych na realizację zadań zespołowych przeznacza się zwykle tylko część dnia aktywności szkolnej dzieci, a więc planując pracę nauczyciel musi rozstrzygnąć, czy odpowiedni układ ławek, krzeseł lub też innych rekwizytów w sali ma być przygotowany jeszcze przed lekcjami, czy też włączyć wykonanie tej czynności w tok prowadzonych zajęć. Każdy z wariantów ma zalety i wady. Połączenie ławek od początku zajęć eliminuje przerywanie i zakłócanie pracy uczniów w trakcie dnia, ale może utrudnić realizację zadań wymagających pracy indywidualnej lub zbiorowej. Poza tym pojawia się kolejny dylemat, czy miejsca przy dużych stołach powinni od razu zająć uczniowie przewidziani przez nauczyciela do danego zespołu, czy też dobór do pracy grupowej może nastąpić później? Jeśli rano pozwolimy dzieciom usiąść gdzie chcą, albo tam, gdzie znalazł się po przestawieniu ich stolik, to w chwili podziału na grupy dzieci będą musiały ponownie zmienić miejsce. Spowoduje to konieczność dwukrotnego przyzwyczajenia się do nowej aranżacji w trakcie jednego dnia, a wielu dzieciom taka sytuacja może sprawić pewną trudność. Zmienianie ustawienia mebli w sali w toku zajęć także nie jest bezproblemowe, powoduje bowiem konieczność przenoszenia przyborów uczniowskich, sprzyja niepotrzebnym zatargom, dekoncentruje dzieci, a równocześnie mocno angażuje nauczyciela.

W powyższych rozważaniach celowo nadmiernie wyeksponowano wątpliwości i trudności, po to, by zainspirować nauczycieli do analizowania planowanych zajęć także pod kątem świadomego gospodarowania przestrzenią sali lekcyjnej oraz uwzględniania w projektach czynności o charakterze organizacyjnym.

Sposoby prezentacji

Planując pracę w małych zespołach zaprojektować należy również sposób prezentacji efektów działalności grupowej. Możliwości jest kilka:

—    uczniowie mogą mieć z góry zadany sposób prezentacji efektów własnej pracy lub też mogą samodzielnie decydować o tym jak przedstawią rezultaty swoich działań;

—    efektem pracy grupowej może być wystawa stworzonych przez kolejne zespoły prac lub prezentacja przygotowanych scenek czy inscenizacji;

—    w trakcie tworzenia grupy nauczyciel jednemu z uczniów przydziela rolę sprawozdawcy albo dzieci samodzielnie wyznaczają osobę lub parę osób relacjonujących opracowane przez zespół zadanie.

Wybierając któreś z przedstawionych rozwiązań warto pamiętać o tym, ze samodzielność uczniów musi opierać się na fundamencie doświadczeń zdobywanych przy okazji działań sterowanych przez nauczyciela.

Prezentacja rezultatów pracy grupowej nie zawsze musi mieć miejsce na forum dużego zespołu. Niektórzy twierdzą nawet, że: „relacjonowanie wyników całej klasie powinno być rzadkim zjawiskiem", przede wszystkim ze względu na „dużą liczebność klas i powtórzeniowy charakter ponownego relacjonowania"²⁴. Do przedstawiania rezultatów pracy małych zespołów warto zatem wykorzystywać także następujące sposoby postępowania:

-    po zakończeniu działań grupowych tworzymy nowe zespoły, w skład których wchodzą przedstawiciele wszystkich wcześniejszych i kolejne osoby przedstawiają rezultaty przeprowadzonych uprzednio działań; wariant ten może dotyczyć zarówno sytuacji, gdy każda grupa ma identyczne zadanie (przedstawiciele różnych zespołów porównują uzyskane rezultaty), jak i sytuacji, gdy każdy zespół zgłębia inne zagadnienie (przedstawiciele stają się wtedy ekspertami prezentującymi dany problem, a równocześnie od pozostałych referentów dowiadują się o innych zagadnieniach opracowywanych w toku pracy grupowej),

-    po pracy w grupach budujemy nowe zespoły, obejmujące po dwóch przedstawicieli z dwóch różnych grup i dopiero w obrębie takiej „nowej czwórki" następuje prezentacja i porównanie rezultatów pierwszego etapu pracy grupowej (dotyczy to sytuacji, gdy wszyscy pracowali nad tym samym problemem lub gdy na sali opracowywane były dwa zagadnienia),

-    grupa, po wykonaniu zadania, konsultuje się z inną grupą i dopiero wynegocjowane wspólnie ostateczne rezultaty prezentuje drugiemu podobnemu zespołowi, powstałemu z połączenia dwóch innych grup (każdy mały zespół może mieć nieco odmienny problem, mogą być opracowywane dwa zasadnicze zagadnienia, możliwy jest także wariant, kiedy wszyscy pracują nad tym samym zadaniem).

jak widać dobór zadań i sposób prezentacji wyników to elementy ściśle się ze sobą wiążące i dające nauczycielowi sporo możliwości realizowania różnych celów wychowawczo-dydaktycznych.

Ocenianie pracy grupowej

Organizacja zajęć z wykorzystaniem pracy grupowej umożliwia nauczy cielowi sprawdzenie i dokonanie oceny dwóch elementów, a mianowicie.

²⁴ Ibidem, s. 20.

95