Piotrowska inteligencja4

354

-J

rozumianych oddziaływań otoczenia. Ocena poziomu inteligencji jednostki powinna więc obejmować z jednej strony ocenę wyników osiągnię-

równocześnie pamiętać, że ocena po-;j powinna op' estach mierząc

nie intensywnie przez nią ćwiczone i rozwijane.

uzyskiwanych przez jednostkę w testach mierzących zdolności szczegół-

TTAnn I — — ’

AJIUIKIKWICZ. IC: Zarys |i»i;iki.

CATTKI.1. It. 11.: Abililn-s: lln-ir swucune, gi-uwtlt and aelion. Boston 1071 (u), lloughlon Mtfflin Co.

CATTELL R. B.: The slructurc of intclligcncc in rclalion to the nature-nurturc controversy. W: Cancro It. (red.) — Intclligcncc: Gcnctic and environmcntal influence*. New York 1071 (b). Clruni- unii Slraltim, Inc.

CATTKI.I. It. II.: IIiiudlMitik for Ilu- „Cullurc fair Inlclligcnce Test". A mcusurc of „i!". Scalę 3. form A and U. 1937. IPAT.

CATTELL R. B.: A Culturc-Frcc Inlcltigencc Test I. The Jourual of Educalional ■ Psychologu 1940. nr 3.

.CUILEOIID J. 1*.: Natura inteligencji człowieka. Warszawa 1978. PWN.

HOttN J. L.: Intclligcncc — why it grows, why it dcclincs. Trans-Action 19G7,nr5.

HORN J. L., CATTELL R. B.: Agc diffcrenccs in fluid and cryslalizcd intelli-gence. Acta Psychologicu 1907. nr 2G.

HORN J. L.. CATTELL R. B.: Age diffcrenccs in primary mcntal ability factors.

..i Journal of Ccrontolooy 10G6. nr 2.

LEWICKA E.: Inteligencja płynna i skrystalizowana. Koncepcja R. B. Catlella. Psychologia Wychowawcza 1981, nr 2.

THURSTONE L. L.: Primary inental ability. Chicago, Illinois 1943. The Univer-sity of Chicago Press.

ZIEMBIŃSKI Z.: Logika praktyczna. Warszawa 1977. PWN.

355

ANNA PIOTROWSKA

g_c, jak i g_t (Horn, Cattell 1967). Jeśli dany test ma zwykle ładunki in* tercsującego nas czynnika (g_t lub g_c) wyższe niż 0,30 czy na\vet 0,40, natomiast drugiego — poniżej 0,25, znaczy to, że jest on „czystą” miarą tego czynnika; jeśli natomiast ładunki są wyższe niż 0,35, to niezależnie od obciążenia drugim czynnikiem — jest on miarą „ogólną". . Cattell uważa, że obydwie miary są równie dobre przy ocenie poziomu zdol-ności osób badanych.

Jak już wspomniałam, metodą, która leży u podstaw prezentowanej' jf teorii, jęst wielopoziomowa analiza czynnikowa. W celu wyodrębnienia podstawowych zdolności (czynników) przeprowadzono tę analizę na bar- 3-,. dzo dużej liczbie testów pochodzących z badań różnych autorów. Najczęściej wykorzystywano techniki zaproponowane przez L. L Thursto-nc’a i J. P. Guilforda (por. także Cattell 1971a, ss. 19—32). W efekcie uzyskano czynniki bardzo niejednorodne, obejmujące różną liczbę zdolności bardziej elementarnych, czy — inaczej mówiąc.— różną liczbę testów mierzących daną zdolność (od 1—2 w zdolnościach rozumowania czy technicznych do kilku czy kilkunastu przy zdolnościach werbalnych czy społecznych). W konsekwencji trudno jest zdecydować, czy przy dia- » gnozie poziomu poszczególnych zdolności należy posługiwać się wybra-nymi technikami, czy stosować je wszystkie. Nie wiadomo również, jak ijjj interpretować taką sytuację, gdy w zakresie jednej zdolności osoba badana uzyska wysokie wyniki w jednym teście, a niższe w innym, np. jak ocenić poziom zdolności werbalnych jednostki, jeśli osiągnie ona wysoki wynik w teście słownikowym, a niski w teście przysłów i sentencji.

Tę interpretację utrudnia jeszcze fakt,, iż poszczególne zdolności nie są właściwie zdefiniowane teoretycznie.

Dostrzegając powyższe niedogodności Cattell często w swoich pracach rezygnuje z określania liczby i rodzaju zdolności, które mogą być wyodrębnione w ramach inteligencji skrystalizowanej (tym bardziej, iż w różnych badaniach otrzymuje często różne nowe zdolności np. płyn* ność ideacyjną, zdolności przestrzenne), i poprzestaje na wymienieniu-technik mierzących g_c, traktując je jako miary elementarnych zdolności-nie zawsze tworzących czynniki ogólniejsze.

Pomllno tych uwag krytycznych należy zauważyć; że' koncepcja ta daje nowe możliwości w zakresie pomiaru inteligencji. Jak bowiem wiadomo, w tzw. tradycyjnych testach inteligencji dokonujemy pomiaru'-.'^ pewnej trudnej do określenia mieszaniny efektów wpływu zarówno inteligencji (wrodzonej i nabytej), jak i uczenia się, treningu, wiedzy, wa- J runków środowiskowych. Wykorzystanie koncepcji Cattclla pozwala na wyodrębnienie w diagnozie inteligencji — inteligencji wrodzonej gf Jj (określającej w pewnym stopniu-możliwości funkcjonowania intelektual-negó) i inteligenćji, która rozwija się u każdego pod wpływem szeroko ;$

DWA rodzaje INTELIGENCJI OGÓLNE/

_____awuuy ocenę wyników

tych przez nią w „Teście Niezależnym Kulturowo”, z drugiej strony — ocenę wyników w testach mierzących umiejętność wykorzystywania zdobytej wiedzy (testy g_c). Należy równocześr'

ziomu inteligencji skrystalizowanej powinna opierać się na wynikach

---¹

B t B I, t O O It A K I A

w.t es/,, w.i i nr»». iv.ws.

slruciurc