Piotrowska inteligencja2

350 ••    • AW/A 'pjÓTlIOWSIĆA

.w-icnie. liczba elementów, ich- pozycja. Pokonanie edukeji polega tu na wykryciu zasady podobieństwa.    ■ ¹

Zadania w podteście „Matryce” -oparte' są na schemacie testów analogii. S<:hV^J mat ten zakłada — upraszczając — następująen zależność ogólną: „a”'pozostaje w takiej relacji do „b", jak „c” do' ,-,d", Zadaniem osoby badanej jest wykluwanie relacji zachodzącej pomiędzy dwoma pierwszymi elementami (edukcja relacji) i dobieranie, zgodnie z zasadę podobieństwa, do elementu trzeciego — elementu ostatniego brakującego (edukcja korelatu). Cechami istotnymi są tu te same cechy, co w poprzednim podteście.

Qstatnim podtcstcim jest podtest „Tooologia”, gdzie w każdym zadaniu podany jest wzorzec-: złożony z różnych figur geometrycznych, pomiędzy którymi¹ umieszczona jest kropka. Osoba badana ma spośród podanych różnych układów tych¹ samycli figur geometrycznych -wybrać taki, w którym można postawić krop-' kę tak,. a:by znalazła się ona w takim samym umiejscowieniu wobec wszystkich figur geometrycznych, w jakim była we wzorcu. W tym podteście, podobnie jak w poprzednich, inależy dokonać operacji edukcji relacji i korelatu.    ¹■.    ‘

W każdym z podtęstów zadania • ułożone są zgodnie 7.c wzrortem stopnia trudności, co zostało potwierdzone w badaniach nad różnymi narodowościami (Cuttoil 1959; Catitcll 1971a); czas przcznaozony na wykonanie każdego z podtęstów jest ograniczony.    •

Rozumowaniem, które -należy wykorzystać przy rozwiązywaniu wszystkich zadań wchodzących w skład skali Cattclla, jest wnioskowanie indukcyjne (przez indukcję niezupełną) bądź wnioskowanie przez analogię. Wnioskowanie przez‘indukcję niezupełną to takie., „w którym wyprowadza się jako wniosek jakieś twierdzenie ogólne z przeshunek, które są jego poszczególnymi przypadkami" (AJdu-kicwlcz 1959, s. ICO), czyli -na podstawie spostrzeżenia, że pierwszy, drugi i kolejny przedmiot należący do danej klasy posiada pewną własność, stwierdza się, że każr dy przedmiot z tej klasy posiada tę własność. We wnioskowaniu przez analogię ze spostrzeżeń, iż pierwszy, drugi i kolejny przedmiot posiada określoną własność, wnioskuje się, iż kolejny napotkany przedmiot tego roJzaju będzie również po^ siadał tę własność. ‘(Ziembiński 1977, ss. 191—198). .W zadaniach testu Cattclla z -pierwszych kilku elementów wnioskuje się, jaka własność jest dla nich wspólna i zgodnie z tyin wnioskiem dobiera się kolejny element.

Opisany „Test Niezaićżny Kulturowo” Cattclla posiada wysokie ładunki g_r W dużym stopniu obciążone tym czynnikiem są również testy polegające na grupowaniu liter bądź-cyfr, testy serii iiter czy cyfr, a także niektóre testy analogii, jeśli użyte w nich słowa są proste i -znane, a więc takie testy, które wymagają zastosowania wnioskowania indukcyjnego, i wnioskowania przez analogię. Tc dwa rodzaje rozumowania,, jak wynika-z powyższych rozważań, stanowią w koncepcji Cattclla istotę inteligencji płynnej. ’/    •

Należy również dodać, że wysokie ładunki czynnika a, uzyskują w analizie czynnikowej • tosty .pamięciowe. Fakt ten jest zgodny-z koncepcją Cattclla, lecz wyjaśnienie go. wymagałoby szerszego przedstawienia tez teorii.    ■■ • ■

<

Zdolności werbalne

W testach mierzących zdolności werbalne osoba badanu musi. wykazać sit,^-' nic tylko znajomości.) znaczenia slow, umiejętności;! ich użycia w- różnych kontek-

¹ stach, ale także szerok;) wiedza z zakresu dorobku kulturowego naszej cywilizacji, ] ' umiejętnością przewidywania konsekwencji pewnych faktów, dostrzegania ■ ich ;> historycznych uwarunkowań. Czynnik ten bywa też nazywany , wiedza ogólną : (Horn 1907).

Stosowane tu techniki s;| bardzo różnorodne; należą do nich przede wszystkim v , testy słownikowe, testy przysłów i sentencji, testy analogii słownych, synonimów

i antonimów, a także testy wiedzy.

, W testach słownikowych zadaniem osoby badanej jest wybieranie, spośród po-i ‘ danych, słowa o znaczeniu takim samym lub podobnym do slowa-hasla, np.: Negacja — a) opór, b) odmowa, c) sprzeczność, d) zaprzeczenie.

W testach przysłów i sentencji osoba badana ma odnaleźć wśród kilku danych

! | możliwości taką sentencję lub przysłowie, które ma to samo lub prawie to samo •j ~ tłuczenie, co podane, np.    . .

Obiecujemy zgodnie z naszymi nadziejami, a dotrzymujemy zgodnie z naszy-

mi obawami.

j . a) winniśmy dotrzymywać obietnic nic dla swych obaw, lecz dla swych na-j diici;

M )nu*l aIz Int-I    t Arł ISI filii tli mitlltK #vi tl lt»t /»K ttl*c tu    n i,in nk ,

j b) człowiek jest bardziej ostrożny w swych czynach, niż w swych obietnicach; j , c) nic należy obiecywać tego, czego nie możemy dotrzymać.

W testach analogii słownych należy bądź do pary elementów dobrać spośród podanych drugi) parę, budź — częściej — dobrać brakujący element w jednej i par, np.:

ptak — piosenka: a) ryba — woda

b)    człowiek — list

c)    pianista — pianino

d)    koń — rancho

lub: ulica — samochód; powietrze — ?    . . .

a) samolot, b) ptak, c) latawiec, d) żagiel, e) chmura.

W testach synonimów czy antonimów należy do podanego słowa dobrać synonim bądź antonim na podaną literę, np.

bies — d . . . lub wesoły — s. . ,

Testy wiedzy zawierają pytania podobne do tych, jakie znajdują się w pod-

teście „Rozumienie" w skali Wcchslera, np.

Co to jest konstytucja?

Dlaczego ludzie głusi od urodzenia najczęściej nie umieją mówić?

, •“ Testy mierzące zdolności werbalne obciążone są w najwyższym stopniu la-dunkami inteligencji skrystalizowanej (od 0.43 w testach analogii do 0,68 w te-¹ iłach słownikowych) i jednocześnie stosunkowo niskimi ładunkami inteligencji i płynnej (od 0,08 w testach słownikowych do 0,37 w testach analogii).

Zdolności numeryczne

Osoba posiadająca zdolności numeryczne powinna wykazać się umiejętnością

• lybkicgo i bezbłędnego wykonywania podstawowych działań: dodawania, odej-; nowania, mnożenia i dzielenia. W testach umieszczone są więc różnorodne za-dania wymagające zastosowania tych -podstawowych działań, a także obliczania ; ułamków, procentów itp. Czasem stosuje się też testy, w których należy bez do-.

kladncgo obliczania ocenić, które z podanych rozwiązań jest właściwe, np.:

1

POMIAR INTELIGENCJI SKRYSTALIZOWANEJ

Inteligencja- skrystalizowana przejawia się w testach mierzących zdolności u-cr-₍halne, numeryczne, tachnicznc, -społeczne, rozumowania sylogistyczncgo. Zdolności 'tc są. w koncepcji Cattclla -definiowane jedynie operacyjnie, poprzez wskażanic testów, które uzyskały wysokie lad-unki o_c w analizie czynnikowej i o których z dotychczasowych badań wiadomo, że -mierzą takie, a nic inne zdolności.