Piotrowska inteligencja3

352

ANNA PIpTKÓWSlCA

DWA ItODZAJE INTELIGENCJI OGÓLNEJ

353

0,01457

<SU'.'.l

i

ł

a)    0,00023

b)    0,00048

c)    0,00228

d)    0,00683

Testy mierzące zdolności numeryczne są w dość niskim stopniu obciążone czynnikiem inteligencji skrystalizowanej (0,29—0,50), cziysto o wartości zbliżonej do ładunku inteligencji płynnej w tych teslach (0,24—0,21). Mimo to Cal te 11 uważa, że zdolności te są reprezentatywne dla inteligencji skrystalizowanej.

Zdolności techniczne

W testach mierzących zdolności techniczne osoba badana powinna wykazać się zarówno znajomością wyglądu i funkcjonowania prostych maszyn oraz podstawowych praw fizyki, mechaniki itp., jak i umiejętnością zustosowania tej wiedzy do rozwiązywania prostych problemów technicznych. Przykładem stosowanych zadań może być zadanie, w którym przedstawiony jest schematyczny rysunek połączonych zc sobą kół zębatych, a pytanie brzmi: „jeżeli oznaczone kolo obraca sie w określonym kierunku, to w jakim kierunku obracają sie kola pozostałe?". W innym zadaniu narysowane są w sposób schematyczny półeczki, które różnią sie miejscem zaczepienia podtrzymującej linki, a pytanie brzmi: „która z pólek może wytrzymać największy ciężar?”

Testy te zawierają minimalne ładunki o,, a ładunki o₍ osiągają wartości 0,48.

'    Zdolności społeczne

Zdolności społeczne często nazywane są zdolnościami oceniania społecznego, gdyż w testach je mierzących wymaga sie od osoby badanej wykazania sie umiejętnością oceny sytuacji społecznej, tzn. zrozumienia odczuć i intencji ludzi, uczestników przedstawianej interakcji. Tak wiec z jednej strony zdolność ta obejmuje umiejętność właściwego (zgodnego z wyrażanym) rozpoznawania emocji, motywacji itp., a 7. drugiej — umiejętność właściwego reagowania w interakcjach. ■Przez właściwe reagowanie rozumie siq tu takie, ‘które jest zgodne z ogólnymi normami czy konwencjami, a także z oczekiwaniami innych, i które nic wywołuje konfliktów. Stosuje sie tu najczęściej różnorodne testy zaproponowane przez J. P. Cuilforda. Jednym z nich jest „Test Relacji Społecznych", który składa się z rysunków osób pozostających zc sobą w różnych interakcjach; każdorazowo należy wybierać spośród podanych tc słowa, które wskazana osoba mówi do drugiej. W „Teście Zmiany Ekspresji” należy na rysunku twarzy i rysunku sylwetki (przedstawiających jakiś stan emocjonalny) dobierać spośród danych taki wyrai twarzy, który bedzie przeciwstawny do początkowego. Jeszcze innym testem jest • „Test Sytuacji Społecznych”, gdzie należy wybierać takie zachowania, które będą najmniej konfliktotwórcze;. jedno z zadań tego testu wygląda następująco:

Twoja żona zainwestowała dużo czasu, energii i pieniędzy w nową fryzury która jednak nie poprawiła (delikatnie mówiąc) jej wyglądu. Żona oczekuje twojej opinii; ty:

a)    mówisz, że jej fryzura jest wspaniała;

b)    mówisz prawdę, żc wygląda fatalnie;

•c> chwalisz ją i jej fryzurę, lecz dodajesz niewielkie zastrzeżenia:

d) wstrzymujesz sie od komentarza.

(właściwą odpowiedzią jest w tym przypadku odpowiedź c).

Testy wymienione powyżej nie zawierają ładunków inteligencji płynnej, natomiast ładunki inteligencji skrystalizowanej wynoszą ok. 0,40.

'/.ilolnoiri rozumowania

Do pomiaru rozumowania wykorzystuje sie testy zawierające sylogizmy, w których należy ocenić, czy przedstawione wnioski wynikają z przesłanek. W zadaniach mogą być podane przesłanki i wniosek, a osoba badana ma stwierdzić, czy podany wniosek wynika z przesłanek, np.:

Wszystkie trucizny są gorzkie.

Arszenik nic jest gorzki.

Wniosek: Arszenik nic jest trucizną.

W innego rodzaju zadaniach podane są przesłanki i kilka wniosków, a zadaniem osoby badanej jest wskazanie, które z podanych wniosków są prawdziwe w sensie logicznym, np.:

.. Paweł i wszyscy jogo przyjaciele palą.

»•. Paweł nie jest lotnikiem.

Przyjaciel Pawia jest lotnikiem,

Wnioski: Wszyscy lotnicy palą.

Niektórzy lotnicy palą. 4

Wszyscy przyjaciele Pawła są lotnikami.

Do rozwiązania togo typu zadań konieczne Jest wykorzystanie rozumowania dedukcyjnego (w odróżnieniu od rozumowania indukcyjnego 1 przez analogie. Jakie należy zastosować w „Teście Niezależnym Kulturowo"). Wniosknwuniirm dedukcyjnym Jest takie wnioskowanie, z którego przesłanek wynika logicznie Jego wniosek. Uzyskanie poprawnych odpowiedzi w testach sylogizmów jest uwarun-"ksieane przyswojeniem przez osobę badaną praw logicznego wnioskowania.

W testach sylogizmów ładunki inteligencji skrystalizowanej wynoszą 0,40, a inteligencji płynnej 0.30.

UWAGI KRYTYCZNE

Zgodnie z koncepcją Cattella, inteligencja skrystalizowana, będąc efektem interakcji pomiędzy inteligencją płynną a zdobywaną wiedzą w zakresie poszczególnych dziedzin życia, tworzy — zależnie od tego, v/ których obszarach wiedzy następował trening — różnorodne zdolno-•ści. Pomiar inteligencji skrystalizowanej powinien więc obejmować w ramach każdej ze zdolności nie tylko zasób posiadanych przez jednostkę informacji, lecz także umiejętności operowania nimi. Nie we wszystkich jednak przypadkach udało się autorom w pełni zacho%vać równowagę między tymi elementami — wskazują na to wartości ładunków inteligencji płynnej i skrystalizowanej, jakimi obciążone są testy mierzące poszczególne zdolności. Można tu wyodrębnić takie, w których wpływ czynnika g_t jest minimalny (zdolności społeczne, techniczne czy niektóre werbalne), a także takie, na których poziom czynnik ten wywiera dość istotny wpływ (zdolności rozumowania, numeryczne, pewne werbalne).

Opisując tc fakty autor stwierdza, że należy wyróżnić miarę „czystą" („pttrc” mcasurc) i miarę „ogólną" („overall” mcasure) zarówno

jPi/chalotfia Wycho*/aiycea — 7