roz1

Piotr Stec

Rozdział 1.

Zagadnienia podstawowe

1.1. Pojęcie prawa cywilnego

Prawo cywilne (inaczej prywatne) jest działem prawa regulującym stosunki majątkowe i niektóre niemajątkowe pomiędzy równorzędnymi podmiotami tego prawa¹. O wyodrębnieniu tej dyscypliny prawniczej decydują dwa kryteria - charakter stosunków prawnych, którego dotyczą przepisy prawa cywilnego i swoista metoda regulacji.

Tradycyjnie prawo cywilne kojarzy się z ochroną praw majątkowych. W istocie, znajduje to odzwierciedlenie w przepisach prawa. Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczą bowiem tak istotnych kwestii, jak prawo własności, umowy, dziedziczenie czy odpowiedzialność odszkodowawcza. Wszystkie one mają swój wymiar ekonomiczny. Jednocześnie prawo cywilne reguluje także stosunki o charakterze niemajątkowym, jak choćby ochronę dóbr osobistych czy niektóre stosunki prawnorodzinne, na przykład pokrewieństwo i powinowactwo.

Drugim, znacznie bardziej istotnym kryterium wyróżnienia prawa cywilnego jako osobnej gałęzi prawa jest swoista metoda regulacji. Oparta jest ona na rów-norzędności i autonomii podmiotów tego prawa. Podmioty prawa cywilnego są formalnie równe, jeśli chodzi o przysługujące im uprawnienia i udzielaną im ochronę. Prawo cywilne ani nie dyskryminuje uczestników obrotu ze względu na posiadane przez nich cechy, ani tym bardziej ich nie uprzywilejowuje. Podmioty stosunków prawnych mają autonomię, jeśli chodzi o kształtowanie własną wolą łączących je

1

E. Gniewek, Pojęcie prawa cywilnego, (w:) E. Gniewek (red.), Podstawy prawa cywilnego i handlowego, Wrocław 1998, s. 32. Co do innych sposobów definiowania zob. M. Safjan, Pojęcie i systematyka prawa prywatnego, (w:) M. Safjan (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 1. Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa s. 29 i nast.