rozdzia� 5 strona0 111

■

Podejmowanie decyzji, czyli decydowanie oznacza celowy, niclosowy wybór jednej z co*najmniej dwócli możliwości (sposobów lub kierunków działania) albo jednego z dwóch rozwiązań (wariantów) pożądanych z punktu widzenia interesu systemu (przedsiębiorstwa)""'.

Podejmowanie decyzji - określa się również jako rozpoznawanie i wybór określonego kierunku działania, prowadzącego do rozwiązania konkretnego problemu lub do wykorzystania pojawiającej się okazji"¹⁷.

Większość definicji tego pojęcia wskazuje, że podejmujący decyzje ma do wylmiii pewną liczbę wariantów i że wybór polega na porównaniu tych wariantów i ocenie skutków ich realizacji. Według P. Banaszyk, ogólnie mówiąc podejmowanie decyzji jest procesem, w którym dokonuje się świadomego, czyli niclusuwego, wyboru jednego spośród eo najmniej dwóch uznanych za możliwe do realizacji wariantów działania""¹. Podejmowanie decyzji może odnosić się do konkretnego działania, albo do ogólnego procesu.

Proces podejmowania decyzji obejmuje zatem rozpoznanie i zdefiniowanie istoty sytuacji decyzyjnej, wyodrębnienie różnych możliwości, wybór możliwości „najlepszej" i wprowadzenie jej w życie"¹''. Słowo „najlepsza” sugeruje skuteczność l ak więc, skuteczne podejmowanie decyzji wymaga od decydenta zrozumienia i przeanalizowania sytuacji skłaniającej do podjęcia decyzji.

Poszczególne definicje kładą nacisk na wybór świadomy lub racjonalny (wybór icsl świadomy- nic może być wyborem losowym). W teorii wybom zwraca się uwagę na konieczność posiadania „możliwości wyboru" (posiadanie alternatyw) Aby mógł nastąpić wybór, decydent musi dysponować co najmniej dwiema możliwościami rozwiązania problemu, możliwością świadomego lub racjonalnego wybom oraz musi on „wyrazić wolę” podjęcia decyzji. Stąd też pod pojęciem procesu decyzyjnego rozumie się przebieg procesów myślenia decydenta prowadzący do wyboru jednego z dwóch lub większej liczby wariantów decyzyjnych"". Dlatego w niniejszych, teoretycznych rozważaniach istotę procesu decyzyjnego sprowadza się do oceny alternatywnych sposobów działania i dokonania wyboru sposobu optymalnego.

Spośród wielu różnych typów decyzji jakie muszą podejmować menedżerowie, większość decyzji mieści się w jednej z dwóch kategorii, decyzji zaprogramowanych i decyzji niczoprograinowanych¹¹¹ (tabela 13).

'“j Pnie, Sztuko skutecznego zarządzania. Olicyna Ekonomiczna, Kraków 2003, s. 84 ¹⁰¹ James A.E Slotlcr. U. Edward Frecman, Daniel IZ, Gilherl, Kierowanie, PWE, Warszawa 2001, s.238

"* P Banaszyk, Podejmowanie decyzji (w:] Zasady zarządzania w przedsiębiorstwie, praca zbiorowa pod icd. P. Banaszyk, R. Fimiiska- Banaszyk, A. Slańda, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 1997, s 74

Iticky W    Gtiffill,    Podstawy zaiząilzaoia organizacjami.    Wydanie    II    zmienione,

Wydawnictwu Naukowe PWN, Warszawa 2004, s.282

¹¹⁰    A. Bednarski. J Szlcndak. Wprowadzenie do teorii organizacji i zarządzania. Tom I, To-mńskn Szkuta Zarządzania, Sp. z o,o., Toruń 1997, s.182

¹¹¹    Kicky W,    (iiillin,    Podstawy zarządzania organizacjami.    Wydanie    II    zmienione,

Wydawnielwo Naukowe PWN. Warszawa 2004, s.283

Tabela 13. Typy decyzji według różnych autorów

Decyzje zaprogramowane Decyzje niezaprogramowane
Ricky ii’. Griffin
-    (o taka, która ma dość wyraźną strukturę lub powraca z pewną częstotliwością (albo jedno lub drugie), -    są to decyzje dotyczące podstawowych systemów i procedur opera-cyjnycli oraz standardowych transakcji zawieranych przez organizację.	-    decyzje niezaprogramowane to decyzje o dość słabo wyrażonej strukturze, podejmowane są znacznie rzadziej niż decyzje zaprogramowane, -    menedżerowie stojący przed takimi decyzjami muszą traktować je jako niepowtarzalne, pochłaniające dużo czasu, energii i zasobów, niezbędnych do wszechstronnego zbadania sytuacji decyzyjnej, -    głównymi czynnikami w decyzjach niezaprogramowanych są intuicja i doświadczenie, -    większość decyzji podejmowanych przez menedżerów najwyższego szczebla i dotyczących strategii oraz projektowania organizacji to decyzje niezaprogramowane.
Decyzje programowane	Decyzje nicproRramowane
J. A. F. Sio ner
-    decyzje programowane są zgodnie z zapisanymi lub niepisanymi zasadami, procedurami lub zwyczajami, ułatwiającymi podejmowanie decyzji w powtarzających się sytuacjach przez ograniczenie liczby możliwości lub wyłączenie niektórych z nich, -    decyzje programowane służą do rozwiązywania powtarzających się problemów, bądź to prostych, bądź skomplikowanych. Przykład: -    podjęcie decyzji w sprawie ustalenia wynagrodzenia dla nowo przyjętego pracownika, -    zwrot towarów zwróconycli według ściśle ustalonej procedury.	-    decyzje nicprogramowane są to decyzje w sprawach nietypowych lub wyjątkowych, -    dany problem wymaga decyzji nie-programowanej, jeżeli występuje zbyt rzadko, aby być przedmiotem ustalonych zasad postępowania lub gdy jest na tyle ważny, że wymaga szczególnego postępowania. Przykład: -    podjęcie decyzji w sprawie ustalenia lokalizacji nowego punktu sprzedaży, -    poprawienie stosunków przedsiębiorstwa z miejscową społecznością.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie:

-    Ricky W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydanie II zmie

nione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s.283-284

-    James A.F. Stoncr, R. Edward Frceman, Daniel R. Gilbert, Kierowanie,

PWE, Warszawa 2001, s.245

III-