S5006447

C XXXII OTESY TMAOHDIł JJJDOAM1M" CXXX III

czasem dzido to posiadało inne /nuc/cmc. inny ualor i wagę w kontekście swojej epoki Odpowiadało pr/ccic/ ówc/csnym przekonaniom na temat dus/y i charakteru narodowego. spełniało powszechny potrzebę narodowej wielkości - mc obcą /rentą i aasom późniejszym. Nie bez powodu Wójcicki, stając po latach w obronie BuHwy i Felińskiego napisał: Naród przecież rozumiał swoich pisarzy wówczas tak dobrze, jak my pojmujemy swoich obecnie: i był czas k Mińskiemu rodacy powinni b\h wznieść pomnik za dzieła, które były rozkoszą całego narodu, chlubą literatury. ro/hud/.iły do piękności uczucie i obudziły najszlachetniejsze zapały"¹* Takie bowiem było właśnie narodowe katharsts.

VI CZTERY TRAGEDIE

I. -l udgarda". Dwa tradycyjne zakresy tematyczne gatunku, miłość i władza. Iwoną pryzmat przez który moina spojr/ec na cztery publikowane tu tragedie. Dominacja wątków miłosnych łączy btJs&Je i Rarśrę. Jak w wielu tragediach tego typu w centrum zainteresowania staje postać kobieca, zwy kle „tkhwn, pełna słodyczy i rozsądku", a ..całym narodowym interesem sztuki jest marnym* mdoac króla" - co zanwaza / dezaprobatą Brodziński ^r

Zgodnie z lezą Woltera. że dusza tragedii są wielkie namiętności. mśośe władcom stanów .u wyrazisty kompoocnt naszej tragedii, w dalszej perspektywie ograniczający zresztą rozwój gatunku Zachowywała ona wszakże memrome swoją atrakcyjność pozwalała bowma na .ucdowterzeaie" króla, stworzenie

^a k 1. Wójcicki Nat**a . p dt. i am ^ir Ł Irołniiki V* Cr # Zpnii pMuri hraarj {• | hmm iwiym łiyąrar. f fi. t t. i 112

wi/cninku władcy mogącego stać się magnesem dla widza, na nalewie spraw publicznych i prywatnych w ramach wysokiej formy, umożliw idą ujawnienie głębi polskiej duszy w jej naj-tzJachtmaejszym li społecznie najwyższym) wydaniu.

Tragedia Ludgardy, bezpłodnej zony Przemyśla II. uduszonej / rozkazu mgła. została odkryta dla literatury prsz Franciszka Karpińskiego, który opublikował w 1782 roku Dumę Ijtkierd) Forma dumy. w jaką ujął on los nieszczęśliwej królowej, wyrastała zarówno z ducha Fitmi Otfma. jak z ..kalinowego . ludowego erotyku. Była nowatorskim aktem poetyckiej rekonstrukcji .starodawnej" sytuacji dokonanej środkami jakoby równic .dawnymi", a stanowiącymi rezultat stylizacji na pieśń Indową. sięgającą swymi korzeniami dnłfbwj przeszłości. Ślady lej „gminnoścr odnajdziemy równie/ w dzidę Kropmskiego. w którym widać dązenr do syntezy prostoty starodawnej" anegdoty przekazanej przez odległe krondu (Jan Długosz. Muca Bielski) i rygorystycznego kunsztu .wiecznego" gatunku.

Wraz i podniesieniem kurtyny wkraczamy w rzeczywistość ipóltrigcacgp wpółmrlndrmnarycTnrgn trójkąta, który tworzą obca. Ja" królewna szwedzka Ryksa — tyran Przemysław -i mewmna ofiara, dobra królowa Ludgarda. W trójkącie zostają zderzone dwa rodzaje radości, skontrolowane nieomal według recepty 5:rwb ptetyckkf Bodem miłość szalona, ciemna i nieopanowana, pnawtąpąn poza prawem i moralnością z mitowi* zacną, łagodna, roaądną i legalną Kropokski dąży Redami Rjcraca. auto* jest dU mego (jak w    potęgą

mszczącą w człowieka dobro i rozsądek. Alt jego tragedm opiera saę aa odwróceniu motywu Bcranki. Przemysław chce tweó czyć małżeństwem swą namiętność ar zwracając uwagi na konflikt między uczuciem a prawem. Postępuje zatem przeciwnie uo Tytus, bohater Raancowekuj tragedii, poświęcający idei cesarstwa swą radość do Beremki.

W plamę konstrukcyjnym ŁaRpands jest praeciwrństwcm dązenu Rzońca do ..niezwykłej prostoty" Dla francuskiego