S6300313 (2)

wymaga co prawda złącz (lub wystarczy Ich ograniczona liczba), gdyż jest belo. nowany w sposób ciągły, ale za to jego realizacja jest żmudna (z uwagi na prze. stawne deskowania, przy czym trudno uzyskać betony marki powyżej 140-i-200. Rurociągi prefabrykowane są zwykle wykonywane z betonu lepszej Jakości o marce 200—300, ale z kolei wymagają kłopotliwego łączenia krótkich stosunkowo elementów oraz nastręczają wiele trudności transportowych. Osobny rodzaj rurociągów żelbetowych stanowią rurociągi sprężane.

Straty spadu występujące w rurociągach, określane dla ustalenia mocy turbin lub pomp i rzeczywistych ciśnień, jak również dla dokonania ekonomicznego wyboru średnicy [63, 97] oblicza się jak podano w rozdz. 3.1.4. Po określeniu strat ustala się wartości ciśnienia wody, jakie należy przyjąć do obliczeń. Ciśnienie statyczne należy powiększyć o wartość uderzenia hydraulicznego ustalonego według wzoru (3-38). Przyrost ciśnienia lub jego zmniejszenie wzdłuż rurociągu przyjmuje się liniowo (rys. 3-178). Sprawdzenie profilu w przypadku

Rys. i-iii. Przebieg zmian ciśnienia spowodowanych udarem hydraulicznym wzdłuż trasy rurociągu (O): a) rurociąg zabezpieczony przed spłaszczeniem, b) rurociąg narażony na działanie ciśnienia ujemnego i — komora wyrównawcza, 1 — sztolnia, 1 — zawór

obniżenia ciśnienia spowodowanego nagłym uruchomieniem turbin lub zatrzymaniem pomp przeprowadza się dla kontroli, czy w rurociągu nie wystąpi próżnia, co groziłoby zerwaniem strugi wody I ewentualnym uszkodzeniem rurociągu (spłaszczenie w przypadku rurociągu stalowego).

Zasadnicze rodzaje obciążeń działających na rurociągi żelbetowe to: a) ciężar własny, b) ciśnienie cieczy wynikające z wielkości spadu, c) ciśnienie hydrostatyczne wody w przekroju, d) pionowe obciążenie ciężarem zasypki, e) parcie poziome zasypki, 0 nierównomierny rozkład temperatur w rurze, g) działanie wszelkiego rodzaju sil skupionych, h) praca rurociągu w kierunku podłużnym, 1) parcie wody gruntowej.

Wartość momentów zginających i sił normalnych wywołanych poszczególnymi składowymi obciążenia zależy od tego, czy rurociąg jest ułożony w sposób ciągły na podłożu, czy też na podporach. Rurociągi żelbetowe o dużej średnicy (D^=l m) są układane wyłącznie w sposób ciągły, przy czym poprawę warunków statycznych można osiągnąć opierając rurociągi na specjalnie ukształtowanych korytach z gruntu lub betonu. Koliste koryto gruntowe najpraktyczniej jest wykonać o kącie wewnętrznym a *■ 45*. zaś koryto w podłożu betonowym o kącie u = 67*30' (rys. 3-170). Rola poszczególnych rodzajów obciążeń w cało-

Kys. 3-170. Ciągle ułożenie rurociągu żelbetowego na podłożu fi6|: a) podparcie punktowe, b) koryto gruntowe a — 45°, c) koryto betonowe a = 67°30'

kształcie obliczenia statycznego zostanie przedstawiona poniżej. W obliczeniach jako dodatnie przyjmuje się momenty wywołujące rozciąganie wewnętrznych włókien przewodu, zaś dla sił normalnych — siły wywołujące ściskanie przekroju.

Dla rurociągów narażonych na duże ciśnienie wewnętrzne wody p₀ najistotniejszą sprawą jest zabezpieczenie rurociągu przed rozerwaniem. Ciśnienie wewnętrzne, odniesione do środka rury i traktowane jako działające równomiernie na całym wewnętrznym obwodzie rury (2.tr₀ — por. rys. 3-179) wywołuje w owym obwodzie wyłącznie siły osiowe rozciągające, jednakowe w każdym przekroju i wynoszące

Wo=-Por₀ kG/m    (3-188)

Gdyby przewód był wykonany wyłącznie z betonu i traktowany Jako tak zwana rura cienkościenna o niewielkiej grubości 5, to naprężenie rozciągające w betonie obliczałoby się ze wzoru

o₀-Po-£- kO/cm*    (3-187a)

gdzie: Po — ciśnienie wewnętrzne, kG/cm^s, r₀ — promień wewnętrzny, cm,

5 — grubość rury, cm.

Gdy grubość rury Jest większa ^orientacyjnie od granicy 3>^r₀j , należy

liczyć przewód jako tak zwaną rurę grubościenną; w tym przypadku naprężenia rozciągające nie są w przekroju stałe, lecz osiągają największą wartość na we-