Scan012

12 J. Stein których aksony przekazują sygnały z oka do reszty mózgu, są zauważalnie większe (łac. magno-większe) niż reszta (łac. /?r7m>-mniejsze) (Enroth-Kugel i Robson, 1966; Shaplcy i Perry, 1986). Oznacza to, że zbierają one światło z większego obszaru, są bardziej wrażliwe i reagują szybciej w odniesieniu do większej przestrzeni, natomiast nie są zbyt wrażliwe na drobne szczegóły lub kolory (Maunsell i wsp., 1990; Mcrigan i Maunsell, 1993). Mają one projekcję do pierwotnej kory wzrokowej w okolicy potylicznej, poprzez warstwy wielkokomórkowe w głównym jądrze drogi (wzrokowej - przyp. red.), czyli jądrze kolankowatym bocznym (wzgórza - przyp. red.). Pomimo że informacje pochodzące z dróg wielko- i drobnokomórkowych (parvocellular) mieszają się na poziomie pierwotnej kory wzrokowej, grzbietowe pasmo przetwarzania wzrokowego jest zdominowane przez informacje z systemu wielokomórkowego. W związku z tym, system grzbietowy odgrywa podstawową rolę we wzrokowym kierowaniu ruchami oczu i kończyn (Milncr i Goodale, 1995) i ma projekcję dalej do czołowych pól wzrokowych, wzgórka górnego blaszki czworaczej i móżdżku, które są bardzo ważne dla kontroli wzrokowo-motorycznej.

WZROKOWY SYSTEM WIELKOKOMÓRKOWY U OSÓB Z DYSLEKSJĄ

Zaletą rozdzielności wzrokowych systemów wielko- i drobnokomórkowych jest to, że ich wrażliwość można oceniać psychofizycznie, używając bodźców, które selektywnie pobudzają jeden lub drugi system. Wrażliwość na przestrzenny kontrast i na miganie czasowe zależą głównie od peryferyjnego systemu wzrokowego (do poziomu kory wzrokowej). W związku w tym Lovegrovc i współpracownicy (1980) wykorzystali prążki sinusoidalne aby wykazać, że wrażliwość na kon-

‘Chodzi o lo, jaka różnica jasności pomiędzy dwoma sąsiadującymi ze sobą obszarami jest niezbędna by lę różnicę wykryć. Np. jeżeli mamy dwa szare paski, to dostrzeżemy je tylko pod warunkiem, że w wystarczającym stopniu różnią się jasnością (stopniem szarości) przyp. red.

'Chodzi o to, przy jakiej częstotliwości migania obrazu możemy jeszcze dostrzec to miganie. Im wyższa częstotliwość migania, tym trudniej dostrzec ruch - przyp. red.

' Prążki sinusoidalne, są to czame prążki (paski), w których czamy prążek przechodzi w biały w sposób ciągły, a więc nie ma wyraźnych krawędzi przejścia z czarnego do białego - przyp. red.

••u**! u osób / dysleksją jest zaburzona w porównaniu z osobami z grupy koniiolncj. szczególnie dla niskich częstotliwości przestrzennych (tj.

• iok u li pasków - przyp. red.) i wysokich częstotliwości czasowych (tj. •«/ hkuli migających pasków - przyp. red.) Sugerują oni, że osoby z dv .lękają wykazują wybiórcze uszkodzenie systemu, który wtedy fiii/ywimo systemem szybkim (transient). Odkryli oni także, że dla " *oku h częstotliwości przestrzennych, w których analizie pośredniczy ••. ifm drobnokomórkowy wrażliwość na kontrast u osób z dysleksją była

•    żs/ii, niż u osób z grupy kontrolnej, co zostało potwierdzone przez nas

•    lin grupy osób z dysleksją wykazujących objawy wzrokowe (Mason i wup . IW). Lepsze wyniki osób z dysleksją w przypadku wyższych

•    /• kłótliwości przestrzennych dowodzą, że osoby z dysleksją nie wypadała lubo we wszystkich testach wzrokowych.

Mm i iii i I ovegrovc (1987) wykazali także, że wrażliwość na miganie u •••"I*/ dysleksją pozostaje zwykle niższa niż u osóbzgrupy kontrolnej, co p«>iwiml/ają nasze badania (Talcott i wsp., 1998). Powyższe wyniki ¹ •'••luń wskazują na to, że osoby z dysleksją wykazują szczególne uszkodzi mm wiclkokomórkowego systemu wzrokowego (Livingstone i wsp., l'''M Stein i Talcott, 1999; Stein i Walsh, 1997), co jednak pozostaje tantalem gorących dyskusji (Skottun, 2000 ale także patrz Stein i wsp., hn H )a) l Jszkodzenie to jest nieznaczne i nie występuje u wszystkich osób f ds ileksją. W związku z tym, badania, w których uczestniczyła nieliczna goipu osób, nie były w stanie powtórzyć wyników uzyskanych przez i *'u gtovc. Aby potwierdzić uszkodzenie kanału wielkokomórkowego poi i /ehna jest większa liczba uczestników, a także wstępna selekcja osóbz dynie kiju pod kątem objawów wzrokowych, ponieważ bardziej pnmdopodobne jest, że osoby z takimi objawami będą wykazywały '"■»• /ące uszkodzenia wielkokomórkowe.

Neurony należące do systemu wielkokomórkowego znajdują się także

*    kor/e potylicznej. Poruszające się bodźce wzrokowe najczęściej pow odujn ich pobudzenie. W związku z tym, badanie wrażliwości na ruch bodźców wzrokowych okazało się odpowiednim instrumentem do wy-kiy w uiia uszkodzenia wielkokomórkowego u osób z dysleksją, ponieważ

*    nich zaangażowane są nie tylko pcryferyczne komórki kanału

*    iclkokomórkowego, ale także komórki w mózgu przynajmniej do pozio-

< >/mu /n to, że nic dostrzegają migania już przy stosunkowo niskiej jego często* lllnwntn pr/yp. red.