ScannedImage 5

Pierwsza wojna opiumowa trwała w latach 1839-1842.

Na początku XIX w. panujący w Chinach Mandżurowie (dynastia Qing), kierując się własnymi zyskami, ograniczy li handel z zagranicą do kilku monopolistycznych organizacji kupieckich, znajdujących się pod ich nadzorem. Protestowali przeciwko temu kupcy europejscy, zwłaszcza angielscy i francuscy, którzy działali w „ ramach ekspansywnych Kompanii Wschodnioindyjskich. Proponowali oni przede wszystkim otwarcie wielkiego chińskiego rynku zbytu dla swych towarów. Kupując w dużych ilościach herbatę, jedwab, ryż i wykoty rzemiosła, musieli płacić za te towary srebrem, z braku zgody na wwóz do Chin własnych towarów. Dla zrównoważenia więc bilańsiTpłatniczego, kupcy angielscy zaczęli do Chin dostarczać w dużych ilościach opium z upraw w Indiach Brytyjskich. Palenie opium bardzo się w Chinach rozpowszechniło, mimo szkodliwego jego działania na zdrowie palących, a handel nim przybrał formę kontrabandy.

Gdy na polecenie cesarza władze Kantonu dokonały blokady faktorii angielskich j zniszczono 20 000 skrzyń z zarekwirowanym opium, zmieszawszy je z wapnem, solą i wodą i w tej postaci spuściwszy do morza; niszczenie narkotyku trwało 22 dni. Rząd W. Brytanii uznał to za pretekst do wszczęcia karnej wojny (1839-42) przeciwko Chinom. Eskadra okrętów brytyjskich zaatakowała Kanton, a oddziały desantowe piechoty zajęły ten port, później także szereg innych miast przybrzeżnych, łącznie z Szanghajem. Rząd Qingów musiał skapitulować, gdyż Brytyjczycy dysponowali znacznie nowocześniejszym uzbrojeniem, któremu Chińczycy nie potrafili się przeciwstawić.

W zawartym po pierwszej wojnie opiumowej traktacie nankinskim Chiny zgodziły się na udostępnienie W.

Brytanii pięciu dużych portów, ograniczenie cła wwozowego do 5 %, przyznanie praw eksterytorialnych dla Brytyjczyków i inne. Podobne traktaty spisane zostały również z Francją i USA. Francuzi dodatkowo uzyskali zgodę na prowadzenie w Chinach działalności misyjnej przez Kościół katolicki.

Powstanie Taipingów (1851 - 1864) - powstanie ludowe w Chinach.

Po pierwszej wojnie opiumowej w ciągu kilku lat import.tkanin bawełnianych i wełnianych z Wielkiej Brytanii do Chin wzrósł ok. 4-krotnie. Zrujnował on tysiące drobnych zakładów tkackich w całych kraju i spowodował wystąpienie dużego deficytu w handlu zagranicznym. Wzrósł też znacznie kurs srebrnego pieniądza, jakim płacono za import towarów, w stosunku do pieniędzy miedzianych, będących w obrocie wewnętrznym. W konsekwencji nastąpił znaczny wzrost podatkówTgwałtowneubożenie ludności. Na tym tle doszło do dziesiątków powstań i buntów, głównie chłopskich, zwłaszcza w prowincjach południowych, które najbardziej ucierpiały wskutek brytyjskiej agresji.

W połowie XIX wieku bunty te stały się zarzewiem wielkiego ruchu o charakterze religijno-militamym, zwanego powstaniem taipingów. Przywódcą ruchu stał się charyzmatyczny mistyk Hong Xiuquan. }\ i J k| J Cj ^ Proklamował on w sierpniu 1851 utworzenie Niebiańskiego Królestwa Wielkiego Pokoju {Taiping tianguo, chin. X-F5ę®), od którego chińskiej nazwy pochodzi nazwa powstania. Sam siebie ogłosił władcą. Ogłosił też nową religię, będącą mieszanką chrześcijaństwa i konfucjanizmu. Wprowadzała ona purytańskie zasady moralne, wspólną własność majątkową, równy podział ziemi, równość kobiet i mężczyzn, mandarynów i chłopów itp. wprowadzając w społeczeństwie surową dyscyplinę i wojskową organizację. Znakiem Taipingów była żółta , przepaska, na.głowjejjcłłufti&-wk>sy~bezjA^,arkoczyka.

Powstanie Taipingów w ciągu kilku lat, głównie w drodze zbrojnych podbojów, ogarnęło prawie całe centralne Chiny_L W walkach dochodziło do krwawych rzezi wojskowych i ludności cywilnej. W 1853 powstańcy zajęli ‘ Nankin, ogłosili go swoją stolicą pod nazwą Tianjing (Niebiańskie miasto) i utworzyli scentralizowane państwo. Wprowadzili w nim nowe prawa, w tym najważniejszą by?a(ustawa o ziemi; która znosiła.majątkLdwojpj cesarskiego ijeudałów, przekazując je do wspólnego użytkowania przez gminy chłopskie. Inne prawa zniosły klasy społeczne, wprowadziły równouprawnienie płci, zakazały opium, hazardu, tytoniu, alkoholu, poligamii, niewolnictwa i prostytucji. Zakazano również tradycyjnego krępowania stóp kobiet. Pomimo tych idei, rządy były brutalne i mało^efektywne, ograniczając się głównie do dużyphjniasfc-—

Wojska cesarskie utrzymały jednak rejon Pekinu i Szanghaju i w 1856 przystąpiły do kontmatarcia, ułatwionego przez wewnętrzne walki i rozłam w obozie tajpingów. W 1856 wybuchła również w północno-wschodnich Chinach druga wojna opiumowa ż Wielką Brytanią i Francją, przegrana ostatecznie przez Chiny w 1860. Pełne podporządkowanie Chin przez państwa europejskie nie było jednak możliwe, wobec pozostawania znacznych obszarów kraju pod władzą Taipingów. Taipingowie kontrolowali część południowych -!centralnych Chin, lecz _ nie posiadali żadnych większych portów, które umożliwiałyby im kontakrrvgsparcie-z-zewnatrz.-W.1860 X