SDC11739

Nakodzikt i upadijc gomudaajcj # ynkow-ej

jącej się pod wpływem cłtarakterystyczncgo typu napięcia, a mianowicie nacisku na mlutf. Wrwdc należy wspomnieć o napięciach w polityce międzynarodowe) określanych jako imperialistyczna rywalizacja.

Rozważmy przypadek kraju, który w czasie kryzysu dotknięty został klęską bezrobocia. Łatwo zauważyć, źc wprowadzane przez banki środki ekonomiczne będą dostosowane do wymogu stabilności walut. Banki nie będą zdolne do dalszego rozwoju i udzielania kredytów przemysłowi bez zwrócenia się o wsparcie do banku centralnego, który z kolei odmówi pomocy ze względu na bezpieczeństwo pieniądza. Zarazem, gdy napięcia rozszerzą się z przemysłu na cale państwo, związki zawodowe mogą wpływać na związane z nimi partie polityczne, żeby zajęły się tym problemem na forum parlamentu. Ale możliwości rozluźnienia polityki monetarnej czy prowadzenia robót publicznych są ograniczone z uwagi na potrzebę utrzymania równowagi budżetowej, co jest kolejnym warunkiem stabilności pieniądza. System waluty złotej będzie więc wpływał na działania ministerstwa skarbu równie skutecznie, jak to ministerstwo na bank emisyjny a władza ustawodawcza stanie wobec takich samych ograniczeń jak sektor przemysłowy.

Oczywiście w danym kraju problemy związane z bezrobociem mogą się pojawiać zarówno w sferze oddziaływania przemysłu, jak I w sferze, na którą wpływ ma państwo. Jeśli w pewnym momencie kryzys zostanie przezwyciężony dzięki naciskowi deflacji na poziom wynagrodzeń, to możemy stwierdzić, że koszty poniesie głównie gospodarka. Jeśli jednak uda się uniknąć bolesnych rozwiązań dzięki podjęciu robót publicznych subwencjonowanych z podatków spadkowych, to trudności uderzą z całym impetem w sferę polityczną. (To samo zdarzy się, gdy spadek płac zostanie przez rząd wymuszony na związkach zawodowych Środkami, które ignorują zasadę praw nabytych.) W pierwszym przypadku to deflaryjne oddziaływanie na zarobki zacznie oddziaływać na rynek, powodując zmniejszenie przychodów, co przełoży się na zmianę cen. W drugim przypadku roboty publiczne lub restrykcje wobec związków zawodowych spowodują zmiany o charakterze prawnym lub podatkowym, co w pierwszej kolejności wpłynie na polityczne znaczenie dotkniętej tymi procesami grupy.

Wreszcie problemy bezrobocia mogą przeniknąć poza granice państwa i wpłynąć na kursy wymiany walut. Może się to zdarzyć niezależnie od tego, jakich mctjxi użyto do walki z bezrobociem: politycznych

^W p^yp**^ «y««nu wakny alottj — a zakU< ctf    ^ cza*, te jest on w mocy - każde działanie rządu powodu-

Ło**J ^ _t budżetowy może wywołać dewaluację waluty. Zarazem,

___«u* -    . .t—

*rodkłeiTi do walki z bezrobociem jest wzrost bankowej akq jcś¹* ^Śr^_ej, to rosnące ceny na rynku wewnętrznym uderzą w eks ktedy* sodując zachwianie bilansu płatniczego. W obu przypadkad

I .    __i— ln««r*r*» wirniłanif    —• -    •

|" powJUJł JJBt--------------

Hpi załamanie kursu wymiany pkmladia ^    P^PMtart

-rwaiutg—    'P^nwootSczuje

n#

ita

«wO|ą

Problemy, których źródłem jest bezroboci napięcia na arenie międzynarodowej. Gdy I

pozycja może doznać poważnego usWzerbfaT^^ £** *^łabe- ^

respektowały należnych mu praw. pmburar „„    ™e będij

■ --'Ir. Oznaoąć to będzie calWrtJ%_n^^{W mu} «w>ęuz^

^SZCZCnic »*S0 aspiracji

kont»^'V*    _    -    ^rer

—pych. w przypadku silnych państw naciski międzynarodowi

mogą SSM

narodom ---—_r---    *    ■    --

|nog4 się przejawiać w postaci walki o rynki zagraniczne, kolonie, B5|y wpływów lub przybierać inne formy charakterystyczne dla im*

" penalistyczfiej rywalizacji.

¹ problemy powstające na rynku przemieszczają się między nim _a Równymi sferami instytucjonalnymi, i to w obie strony W zależności od sytuacji mogą wpływać na działania rządu, czasami na system waluty złotej albo na system równowagi sił. Każda z tych sfer funkcjonuje w sposób stosunkowo niezależny od pozostałych i dąży do osiągnięcia stanu równowagi. Gdy jest to niemożliwe, brak równowagi przenika do innych sfer. To właśnie relatywna niezależność tych sfer powodowała tworzenie się i akumulaqę napięć, które po pewnym czasie ujawniały się w mniej lub bardziej stereotypowych formach. Wyobrażamy sobie wiek XIX jako okres, w którym powstała liberalna utopia. W rzeczywistości następowało wówczas przekazywanie spraw konkretnym instytucjom, które miały się nimi na co dzień zajmować.

Najbardziej zapewne zbliżało się do prawdy w opisie sytuacji retoryczne pytanie jednego z ekonomistów, który jeszcze w roku 1933 atakował protekcjonizm ^przytłaczającej większości państw". Czy można prowadzić politykę - pytał - która przez wszystkich ekspertów uznawana jest jednogłośnie za całkowicie niesłuszną oraz zupełnie niezgodną z jakimikolwiek teoretycznymi zasadami ekonomii? Jego odpowiedź brzmiała: z pewnością nie*. Ale na próżno szukalibyśmy w literaturze ekonomicznej autorów skłaniających się ku Uberali-

¹ Por. G. Habcrlcr. Der Internattanale Handel. 1933.

251