SE20101110006

J

musi być osobą odpowiednio wykształconą i doświadczoną. Wymaga się, aby miał [83:

—    doświadczenie w zakresie sprzętu komputerowego i' oprogramowania;

—    znajomość metod reprezentacji wiedzy¹ (w tym możliwości i ograniczenia);

—    doświadczenie w programowaniu komputerów;

—    szeroką wiedzę ogólną;

—    doświadczenie psychologiczne;

—    elementarne pojęcie o dziedzinie wiedzy, dla której przeznaczony jest projektowany system.

Takie cechy umożliwią inżynierowi wiedzy konstruowanie sprawnych, użytecznych narzędzi.

Systemy eksperckiejuż od pewnego czasu funkcjonują w naszym otoczeniu. Pojawiły się niemal niezauważalnie. Są już jednak na tyle powszechnie stosowane, że warto zapoznać się z podstawami ich budowy. Zacznijmy jednak od sfer życia, w jakich możemy Spotkać systemy eksperckie.

Istnieje co prawda wiele kryteriów klasyfikacji systemów eksperckich², najczęściej jednak rozróżnienia dokonuje się na podstawie dziedziny zastoso-wań.

Systemy kontrolne — systemy takie umożliwiają kontrolowanie przebiegu różnych złożonych procesów technologicznych z wykorzystaniem bogatego zestawu czujników służących na przykład do pomiaru temperatury, ciśnienia czy liczności.

Systemy testujące — są przydatne przy lokalizowaniu źródeł awarii czy wykrywaniu miejsc, gdzie mo£ą pojawić się komplikacje. Zwykle jednoczęśnie proponują środki zaradcze.

Systemy projektujące — pomagają projektować obiekty zgodnie z zadaną specyfikacją i ograniczeniami. Bardzo wiele systemów powstało ostatnio w dziedzinie projektowania układów elektronicznych i kompletnych systemów komputerowych oraz projektowania i wytwarzania wspomaganego komputerowo CAD/CAM.

Systemy diagnostyczne — służą do wykrywania defektów i można śmiało powiedzieć, że są jak dotąd najpopularniejszym zastosowaniem systemów eksperckich w wielu różnych dziedzinach, począwszy od kontroli jakości produkcji a na diagnostyce medycznej skończywszy.    . ,

Systemy instruktażowe — służą do racjonalizacji bardzo popularnego w ostatnich latach szkolenia wspomaganego komputerem. System ekspercki tego typu pomaga zwykle ocenić podstawową wiedzę studenta i opracować program nauczania specjalnie dostosowany do jego poziomu i potrzeb.

Systemy interpretujące pomagają użytkownikowi interpretować zbiory danych z określonej dziedziny. Konkretne zastosowania są różnorakie — od analizy informacji służb wywiadowczych do rozpoznawania obrazów i dźwięków.

Systemy planistyczne — służą do opracowywania planów działania pod kątem realizacji pewnych konkretnych celów w dziedzinach takich jak: sztuka wojenna, szeregowanie zadań czy strategie rozwiązywania zadań.

Systemy prognostyczne — asystują przy przewidywaniu skutków pewnych akcji, analizują potencjalne możliwości, przewidują zmiany w skutkach w wyniku modyfikacji parametrów lub danych wejściowych. Najpopularniejszym zastosowaniem tego typu systemów jest prognozowanie pogody.

Systemy naprawcze — są rozszerzeniem systemów testujących, diagnostycznych czy planistycznych. Mogą nie tylko ustalać przyczyny i proponować postępowanie w zaistniałych sytuacjach, ale także podejmować działania naprawcze (wykorzystując stosowne elementy wykonawcze).

Dotychczas budowane systemy eksperckie mają już rozwinięte podstawy teoretyczne. Symboliczne przetwarzanie wiedzy dało zadowalające efekty praktyczne. Wciąż jednak nie jest wystarczająco rozwiązany problem nabywania doświadczeń (uczenia się) — patrz rozdział 3. Stąd proponuje się wykorzystywać do tego celu (i implementować w systemach eksperckich) sieci neuronowe (ang. neural networks) (patrz załącznik 2).

\

11

1

   Patrzpunkt 2.1.

2

   Na przykład ze względu na: metodę reprezentacji wiedzy (regułowe, ramowe, wykorzystujące sieci semantyczne); technologię projektowania (dedykowane, szkieletowe), czy w.łęlkośćbazy wiedzy (małe — kilkaset reguł, średnie — kilka tysięcy reguł, duże — powyżej 10000 reguł).