skan2

4) z. szczegółowo - przeczące SoP „Niektóre S nie są P'\ np. „Niektóre filmy nie są ładne”.

2.    z.    problematyczne,    zdania    typu: Każde    S    może być P    (analogicznie    do    zdań

asertorycznych),

3.    z.    apodyktyczne -    zdania    typu: Każde    S    musi być P,    (analogicznie    do    zdań

asertorycznych).

Z. problematyczne i apodyktyczne nazywa się (do czasów I. Kanta) zdaniami modalnymi. Zdania kategoryczne tworzą tzw. kwadrat logiczny.

3

Kwadrat logiczny

SaP    * SeP

Zdania kategoryczne dzieli się:

1.    ze względu na jakość: na z. twierdzące i z. przeczące (strona lewa - prawa),

2.    ze względu na ilość: na z. ogólne i z. szczegółowe (góra - dół).

Termin występujący w miejscu zmiennej „S" - (łc. subiectum) nazywa się podmiotem zdania, termin występujący w miejscu zmiennej ,,P" - (łc. predicatum)nazywa się orzecznikiem zdaniowym. Samogłoski a, e, i, o są pierwszymi samogłoskami w wyrazach łc. affirmo - twierdzę (a, i) i łc. nego - przeczę (e, o).

Zdania w kwadracie logicznym są w następujących relacjach:

1.    SaP i SeP - z. przeciwne foba zdania nie mogą być jednocześnie prawdziwe, ale mogą, być. jednocześnie fałszywe),

2.    SiP i SoP - z. podprzeciwne CoJhćLzdania mogą być jednocześnie prawdziwe, ale nie mogą. .być jednocześnie fałszywe),

3.    SaP i SiP oraz SeP i SoP - z. podporządkowane (zdanie Z1 jest podporządkowane zdaniu Z2, jeżeli Z2 wynika z Z1 i Z lnie wynika z Z2),

4.    SaP i SoP oraz SeP i SiP - z. sprzeczne (oba zdania nie mogą być jednocześnie prawdziwe i nie mogą być jednocześnie fałszywe).

Funktor

Symbole niektórych funktorów (prawdziwościowych)

koniunkcja a alternatywa v implikacja —» równoważność = negacja ~

zdania proste p i q (symbolicznie pAq) p lub q (pvq) jeżeli p to q (p—>q) p równoważne q (p=q) nieprawda, że p (~p)

OJ

Zob. L. Borkowski, Elementy logiki formalnej, Warszawa 1972, s. 98 116, zob. „kwadrat logiczny” w: Marciszewski, dz. cyt., s. 90-91.

2