Szczegółowy opis zachowania dziecka nie wystarcza, aby go bliżej poznać. Notatki z obserwacji winny zawierać opis takich faktów stwierdzonych w zachowaniu dziecka, które pozwalają na określenie jego zasadniczych cech indywidualnych. Nauczyciel nie może być tylko biernym rejestratorem, lecz powinien również dokonywać pewnej selekcji przy zbieraniu spostrzeżeń w celu wybrania i dokładniejszego opisania tych faktów, które świadczą o najbardziej istotnych, indywidualnych właściwościach obserwowanego dziecka. Bliższe poznanie dziecka wymaga przeprowadzenia kilku obserwacji, zaś wnioski ogólne można sformułować wtedy, gdy stwierdzimy powtarzanie się pewnych reakcji i zachowań.
Najczęściej spotykanymi narzędziami obserwacji są:
- dzienniczki obserwacyjne,
- arkusze obserwacyjne.
W dzienniczkach obserwacyjnych rejestruje się fakty, zjawiska i zdarzenia związane z zachowaniem się dziecka w kolejno po sobie następujących długich odcinkach czasu. Wiernie zarejestrowane zachowania i czynności służą do lepszego rozpoznawania właściwości rozwojowych dziecka i jego potrzeb. Dzienniczki obserwacyjne mogą posiadać szeroki lub wąski profil tematyczny. W szerokim profilu rejestruje się wszystko co nowe, w takiej mierze jak tylko to możliwe, natomiast w węższym profilu - rejestruje się tylko zjawiska charakterystyczne dla wybranej dziedziny czy sfery rozwojowej.
Odmiennym sposobem prowadzenia zapisów z obserwacji są arkusze obserwacyjne, które mogą ułatwić opracowanie charakterystyki dziecka według przyjętego schematu. Stanowią one pomocną formę dokumentowania spostrzeżeń, wynikających z prowadzonej obserwacji. Prowadzenie obserwacji i jej dokumentowanie w formie arkusza obliguje nauczyciela do opanowania interdyscyplinarnej wiedzy z ralrreai rozwoju i poznawania dziecka, do sprecyzowania konkretnych właściwości dziecka, które chcemy poznać oraz okresie czynności (piwifa, które będą wskazywać na poziom interesującej nas sfery rozwoju.
136