3149489161

zarówno opis zachowań dziecka, jak i ocenę tych zachowań, wskazanie na jego mocne i słabe strony.

Obserwacja

W diagnostyce dzieci obserwacja jest jedną z podstawowych metod, często stosowaną jednocześnie z innymi (np. prowadzenie obserwacji podczas rozwiązywania przez dziecko testu).

W literaturze odnaleźć można następujące typy obserwacji, wyróżnione ze względu na sposób zbierania informacji (Jarosz, Wysocka, 2005):

■    bezpośrednia versus pośrednia;

■    kontrolowana versus swobodna;

■    jawna versus ukryta;

■    neutralna versus uczestnicząca.

Obserwacja bezpośrednia prowadzona jest przez diagnostę, który na bieżąco rejestruje obserwowane zachowania. Obserwacja pośrednia polega na analizie faktów i spostrzeżeń dokonanych przez kogoś innego np. rodziców, wychowawców. Podczas procesu diagnostycznego rodzice i nauczyciele często są proszeni o dokonywanie obserwacji, warto ich wtedy poprosić o zapisywanie konkretnych zachowań, a nie ich oceny.

Obserwację kontrolowaną prowadzi się w oparciu o wcześniej przygotowane narzędzie np. kwestionariusz, skalę lub arkusz. Jeśli narządzie to tworzone jest w duchu diagnozy modelowej, musi mieć spójne podstawy teoretyczne. Na pierwsze spotkanie z dzieckiem w gabinecie warto przygotować sobie arkusz obserwacyjny, który usystematyzuje zbieranie danych o zachowaniu dziecka. Przykładowe kategorie, które może taki arkusz zawierać, to (por. Namysłowska, 2004):

1.    Aktywność i uwaga (np. Czy dziecko utrzymuje uwagę na zadaniu?, Czy dziecko chodzi po gabinecie?);

2.    Kontakt z badającym (np. Jak reaguje na rozstanie z opiekunem?, Czy dziecko nawiązuje kontakt wzrokowy?);

3.    Mowa i komunikacja (np. Czy dziecko wykorzystuje mimikę twarzy, gesty w komunikacji?, Czy dziecko wykonuje proste instrukcje werbalne?);

4.    Zabawa (np. Jakie zabawki dziecko wybiera?, Czy w zabawie pojawiają się motywy przewodnie?);

5.    Stan fizykalny dziecka (np. Czy dziecko ma na ciele ślady przemocy?, Czy dziecko ma na skórze zmiany alergiczne?).

1