page0052

42 k. DI CK STEIN’.

szczególne z jednej ogólnej zasady. Nie przeczuwano wcale prawa najwyższego.

Tak brzmi odpowiedź na pytanie pierwsze.

Na pytanie drugie odpowiada Wroński w sposób następujący: Dedukcya metafizyczna zasad algorytmii jest gotowa; podstawa bezwzględna, na której stoi— wskazana; nie ma już obawy, abyśmy wpadli w błędy logiczne. Prawa zasadnicze algorytmii s’ą wyprowadzone dla wszystkich gałęzi. Postępowania specyalne są sprowadzone do zasad ogólnych, ostatecznie zaś do prawa algorytmicznego bezwzględnego. Tu wypowiada zdanie: „Wszystkie zagadnienia matematyczne, o ile idzie o oznaczenie ilościowe, t. j. o oznaczenie miary, dają się rozwiązać w technii za pomocą zasad tu wyłożonych^u.

Na końcu dzieła dodana jest wreszcie tablica architektoniczna matematyki, obejmująca także i geometryę. Będziemy mieli jeszcze sposobność pomówienia o metodach klasyfikacyjnych Wrońskiego, na których opiera się ta tablica architektoniczna.

Pozwolimy sobie tu w krótkich słowach wypowiedzieć pogląd nasz na znaczenie omawianej pracy Wrońskiego.

Prawdą jest, że nauka matematyki przed Wrońskim nie była przedstawiona w systemacie, któregoby wszystkie gałęzie były związane według pewnego planu, a metody do jednego zdążały prawa. Filozofowie badali wprawdzie nieraz genezę i związek logiczny pojęć matematycznych, lecz matematycy ograniczali się najczęściej do podziałów nauki matematycznej na gałęzie, do przedstawiania w tym lub innym porządku określeń i prawd zasadniczych swej nauki. Całość podobnych badań w jednem dziele zebranych była pożądaną. Wroński ze stanowiska filozofi Kanta zadanie to podjął i w duchu tej filozofii je roz-Ayiązał. Dziś wprawdzie rozdział rozsądku i rozumu oraz wzajemna ich neutralizacya w sądzie są fikcyami metafizycznemi, domagającemi się przetłumaczenia na język bardziej zrozumiały. Pojęcia działań czyli algorytmów pierwotnych u Wrońskiego dałyby się. jak to już powiedzieliśmy, sprowadzić do poglądów dzisiejszych, jakkolwiek wyznać to trzeba, że Wroński nie uwydatnił ich cech charakterystycznych i nie odkrył tego związku pomiędzy działaniami, jak go dziś przedstawia znana teorya formalna działań arytmetycznych.

Ważną cechą filozofii matematyki Wrońskiego jest przyjęcie pojęcia nieskończoności, jako elementu pierwotnego do tworzenia teoretycznego, i co za tern w części idzie , wprowadzenia do elementów i funkcyj przestępnych: logarytmu, funkcyj wykładniczych i trygonometrycznych. Ta rola nieskończoności w systemie Wrońskiego wynika

http://rcin.org.pl