skanowanie0004 (5)

52

uświadamiane. Pozwala to między innymi na określanie i kształtowanie jąj optymalnego modelu. Jesteśmy bowiem już dziś ogólnie zorientowani, jaki jest bilans korzyści i strat nie tylko opieki surowej, „bez serca", niedostatecznej, ale również „ślepej miłości" rodziców do swych dzieci i ich postaw „nadmiernie chroniących “^9I.

Według H. Radlińskiej opieka nie powinna być neutralna, bezwarunkowa i utrzymywana jedynie w granicach norm prawno-administracyjnych oraz anonimowych instytucjonalnych form, gdyż „zadania opieki przekraczają jednak normy ustawy"". Ważne są tu bowiem też takie działania i zachowania opiekunów, które wyznaczono są ich osobistymi postawami i nastawieniami emocjonalnymi woboc podopiecznych, które podyktowane są „sercem", jak również wszelkie przejawy aktywności opiekuńczą), wynikąjące z założeń i pobudek ideowych. Są one tym bardziąj pożądane i konieczne, że w zakresie opieki „istnieją prace beznadziejne, jak pielęgnowanie chorych, przykrych dla otoczenia nieuleczalnych, zrzędnych starców, giuchoniomych"".

Obok tych wciąż aktualnych poglądów wskazujących na ogólniejsze właściwości opieki, H. Radlińska niekiedy traktuje współczesną jej praktykę opiekuńczą - często daleką przecież od stanu pożądanego - jako wyraz ogólnych i trwałych tendencji, prawidłowości w tym zakresie. Wynika to - jak można przypuszczać - z zawężonego pojmowania opieki społeczną) oraz niedostatków analizy określonych jąj przejawów. Otóż autorka dokonując słusznego rozróżnienia między pomocą, ratownictwem a opieką i nawiązując do sygnalizowane-go wyżej już „ubezwłasnowolniąjącego” charakteru, pisze: „Opieka nad chorym wybiera mu potrawy wskazane przez lekarza często wbrew przyzwyczajeniom i upodobaniom. Opieka nad ubogim zaopatruje go w produkty lub zmusza do korzystania z kotła masową) kuchni wyłącznie wedle możliwości gospodarczych i potrzeb minimum egzystencji, nie licząc się ani z życiem rodziny, ani z zaszczepianiem wyższych przyzwycząjeń kulturalnych" (podkr. - Z.D.I²*. Jeśli zatem jest taka opieka, która sprawowana jest „często wbrew" podopiecznemu, „zmusza” go do przyjmowania świadczeń, kieruje się „wyłącznie” preferencjami będącymi poza nim, „nie liczy się” z jego rodzinnym życiem, i przy tym jest w pewnym zakresie niewychowawcza. to można powiedzieć, ze •set ona niedostateczna I niewłaściwa. Nie można natomiast przyjąć, że ayraża ona w tej postaci interpretowane wyiąj „ubezwłasnowolnienie” jako 'ypową i charakterystyczną właściwość normalną) opieki. W innym miejscu ■zytamy: „W przeciwieństwie do innych form służby społecznej opieka nie może być powszechna, nie propaguje swych instytucji, broni się raczej przed

^H Por. M. Ziemeko. Ptmtawy ndtMihk*, Wimm 1969. • 78-79

" H Rodlińfka. op dl. * 332

“ Ibidem, *. 332.

" IWdem. s. 830-381.

nadmiernym napływem proszących" (podkr. - Z.D. 1*. Poglądu tego dopełniąją stwierdzenia, że „zakres opieki zawęża się w miarę rozwoju zabezpieczenia Opieka zmienia nastawienie, idzie w głąb żyda ku potrzebującym indywidualnego zajęcia się ich losem: ku chorym, ku osamotnionym dzieciom i starcom, ku wykołąonym"*.

Czy rzeczywiście opieka (społeczna) nie może być powszechna i czy podlega ona aż takiemu zawężeniu w miarę postępu zabezpieczenia? Wydaje się to dosyć wątpliwe. Jeśli bowiem powszechności nie będziemy traktować w sensie absolutnym i bezwzględnym, lecz względnym, w odniesieniu do pewnych kategorii ludzi - co znajduje dość szerokie zastosowanie - to opieka społeczna nie tylko może być, lecz jest u nas i w wielu innych krśjach w pewnych zakresach powszechna, jako opieka zdrowotna, przedszkolna, w odniesieniu do niektórych funkcji opiekuńczych szkoły itd Nie potwierdza się również tak daleko idąca redukcja opieki w wyniku narastającego zabezpieczenia, jakkolwiek pewne jąj zakresy rzeczywiście ulegąją pod jego wpływem ograniczeniu i wygaszeniu. Jednakże równocześnie obserwujemy tendencję odwrotną, to jest poszerzanie się jąj i pogłębianie. Widać to przede wszystkim na przykładzie naszego systemu opieki zdrowotną).

Rozpatrując czynniki rozwoju jednostki H. Radlińska posługuje się pojęciem pielęgnacji. Z uwagi na jogo dużo zbliżenie do szeroko rozumianą, międzyludzkiej opieki zasługuje ono na szczególną uwagę. Autorka traktuje pielęgnację jako jeden z czynników „wzrostu" (rozwoju). „Wzrost trzeba pielęgnować. Życiowo oznacza to: stworzyć warunki, w których przebieg samorzutny będzie narażony na zahamowanie, wszelkie braki będą uzupełniane, skrzywienia - leczone. Tak pojęta pielęgnacja wiąże się ściśle z odpowiednim przetwarzaniem „środowiska wzrastania” i „uprawiania jego gleby". To zaś prowadzi do wychowawczej waloryzacji pielęgniarstwa, gdyż pielęgniarki „dbąją nie tylko o to, by przynieść chwilową ulgę, ale starąją się nauczyć innego sposobu życia, zaszczepić pewne nowe przyzwycząjenia"⁸⁷, a więc wychowują. Główny cel tąj działalności to „rozbudzanie poczucia, że ludzie są odpowiedzialni nie tylko za siebie, ale i za to, co się wokół nich dlląfą* . Zatem nadane tu znaczenie pojęciu pielęgnacji odpowiada na ogól nie tylko temu, co rozumiemy dziś pod ścisłym pojęciem opieki, której istotną treścią jest zaspokąjanie potrzeb podopiecznych, ale również opiece wychowawczą), to jest opiece sprawowaną w sposób wychowawczy. Specyficzne treści pielęgnacji nie zostąją tu wyodrębnione, lecz włączone w zakres swoiście i szeroko pojmowanego wychowania, do którego „należy

■ Ibidem,*. 911.

" Ibidem, s. 380.

" H. RedliA^ka. Służba apołeczna pielęgniarki. Waraiawa 1935, s. 9.

” Ibidem, e. 12.