skany

Rozdział piąty

KONKURENCJA W GOSPODARCE RYNKOWEJ

V.l. Uwagi ogólne

Zawieranym na rynku transakcjom kupna-sprzedaży najczęściej towarzyszy konkurencja. Pojęcie to oznacza nie lywalizację między kupującym i sprzedającym (bo ci zainteresowani są w przeprowadzeniu transakcji), lecz konkurować będą kupujący ten sam towar oraz producenci tego samego towaru. Kupujący będą rywalizować z sobą o dostęp do ograniczonej ilości dóbr i usług, w sytuacji rynku producenta. Producenci z kolei będą zabiegać o kupujących w warunkach rynku konsumenta. Konkurencja ta może być prowadzona przy użyciu narzędzi cenowych lub poza cenowych. W ostatecznym rachunku konkurencja (cenowa i poza cenowa) rodzi tendencję do obniżania kosztów (a w efekcie ceny) i eliminowania z rynku najsłabszych.

Możliwości stosowania określonych narzędzi konkurencji zależą w dużym stopniu od modelu struktury rynku. W mikroekonomii wyróżnia się najczęściej dwa podstawowe modele takich struktur:

1. Konkurencja doskonała. Jest to model zbliżony do idealnego, charakteryzujący się następującymi warunkami:

• na rynku występuje duża liczba podmiotów gospodarczych (producentów i konsumentów),

• ceny kształtują się w wyniku oddziaływania prawa podaży i popytu; żaden uczestnik rynku nie ma znaczącego wpływu na te relacje (nie może dyktować ceny); zarówno producenci jak i nabywcy są tylko biorcami, a nie kreatorami cen; cena jest „datą ekonomiczną”,

• wszyscy wytwórcy danej gałęzi dostarczają na rynek produkty standardowe, bez nadawania im jakichkolwiek indywidualnych cech,

• brak zróżnicowania produktu sprawia, że nie występuje konkurencja poza cenowa,

• rynek jest przejrzysty, czyli zarówno producenci jak i nabywcy są zorientowani w poziomie cen.

Rynek doskonale konkurencyjny to taki rynek, na którym zarówno sprzedający, jak i kupujący uznają, że ich decyzje o kupnie i sprzedaży nie wpływają na poziom ceny rynkowej.