skany
6

103

V. Konkurencja w gospodarce rynkowej

V.3. Konkurencja monopolistyczna¹

Już we wstępie wykładu zaznaczyliśmy, że charakteryzuje się ona:

1.    Występowaniem wielu producentów o różnym stopniu udziału w rynku, przy czym kilka firm zajmuje pozycję dominującą.

2.    Istnieją preferencje ze strony nabywców co do określonych dostawców i ich produktów, i odwrotnie - dostawcy preferują określonych nabywców. Oznacza to, że występuje heterogeniczna, niedoskonała konkurencja.

3.    Towary są zróżnicowane, ale substytucyjne względem siebie; zróżnicowanie wynika z nadawania towarom specyficznych cech (opakowanie, znak firmowy itp.).

4.    Zróżnicowanie umożliwia stosowanie własnej ceny.; sprzyja temu pełne rozeznanie rynku.

5.    Na takim rynku przeważają formy konkurencji pozacenowej.

6.    Brak jest barier wejścia na taki rynek i wyjścia z niego.

Jak widać z powyższego: konkurencja monopolistyczna jest formą konkurencji niedoskonałej między wieloma uczestnikami dążącymi do uzyskania monopolu w swoim segmencie rynku. Występuje po stronie podaży lub po stronie popytu. Kiedy dostawcy lub nabywcy wykazują preferencje i gdy jest możliwe pojawienie się niepełnej informacji o cenach, prawdopodobnie nastąpi różnicowanie cen, traktowanych przez drugą stronę wymiany jako dane, do których dostosuje się ilości nabywane lub sprzedawane. Ponieważ na rynku jest wielu dostawców i nabywców, nie mogą oni nazbyt różnicować cen, aby nie prowokować aktywnej konkurencji cenowej. Dlatego też konkurencja monopolistyczna jest konkurencją niecenową.

W takich warunkach zachowanie konkurentów może przybierać dwie formy. Mogą oni utrzymywać nadal te same ceny, mimo że konkurent obniżył cenę lub też mogą obniżyć swoje ceny w odpowiedzi na zachowanie konkurenta. Sytuację taką obrazuje niżej zamieszczony wykres. Załóżmy, że w pewnym okresie cena na rynku konkurencji monopolistycznej ustaliła się na poziomie P/. Przy tym poziomie cen krzywa popytu przybiera kształt prostej D. Oznacza to, że w takich warunkach firma może sprzedać 0Q\ produktów. Po analizie sytuacji rynkowej, firma uznała, że należy obniżyć cenę na swoje wyroby do poziomu P₂. Konkurenci mogą zachować dawne ceny. Wówczas krzywa popytu na produkty firmy będzie bardziej elastyczna i przybierze kształt Di. Wówczas firma może sprzedać swoich produktów 0Q₂ po cenie P₂. Drugi wariant dotyczy sytuacji kiedy konkurenci podążą za firmą i także obniżą ceny. Wówczas firma „powraca” na krzywą D/ i po niższej cenie P₂ sprzedaje

1

Teoria konkurencji niedoskonałej stworzona została na początku iat trzydziestych XX w. Przez E. H. Chamberłina USA) oraz Joan Robinson (Wielka Brytania).