skany0

107

V. Konkurencja w gospodarce rynkowej

cena wejścia P_L (limit price), blokująca wejście na rynek. Ceny te zapewniają przedsiębiorstwom działającym w oligopolu określony zysk wyższy od zysku normalnego realizowanego na rynku doskonale konkurencyjnym.

Bariery wejścia na rynek oligopolistyczny mogą przyjmować charakter zamierzony lub niezamierzony. Pierwsze z nich są efektem świadomej obrony firm przed potencjalną konkurencją, te drugie zaś są skutkiem konkurencji między firmami działającymi na rynku przez długi okres. Rywalizowanie o udział w rynku lub dominującą pozycję sprawia, że w długim okresie przedsiębiorstwa te uzyskują przewagę nad konkurentami, które w głównej mierze jest wynikiem dużego doświadczenia produkcyjnego i handlowego.

Często wymienia się następujące podstawowe bariery wejścia (zamierzone i legalne):

1)    różnicowanie produktów w oligopolu heterogenicznym,

2)    niski koszt produkcji,

3)    korzyści skali,

4)    wysoki koszt wejścia na rynek⁸.

Na początku lat osiemdziesiątych rozwinięto teorię wejścia na rynek ze względu na potencjalną konkurencję. Koncepcja ta opiera się na założeniu, że konkurencja na rynkach oligopolistycznych może powodować skutki zbliżone do konkurencji doskonałej, a dodatkowo wyodrębniono tu pojęcie kosztów zatopionych (sunk cost). Jest to koszt, który ponosi przedsiębiorstwo wchodzące do branży, jeżeli koszt ten nie może być odzyskany przy opuszczaniu branży. Rynki, na które można wchodzić i które można opuszczać bez ponoszenia kosztów zatopionych, zostały określone jako rynki doskonale sporne. Określenie to oznacza, że ponieważ firmy mogą odzyskiwać koszty wejścia przy wychodzeniu z branży, to rynek taki jest atrakcyjny, dla potencjalnej konkurencji, a znajdujący się na nim nie dążą do osiągania nadzwyczajnego zysku. Rynki, na których trzeba ponieść koszty zatopione, są rynkami spornymi w różnym stopniu. Im niższe są koszty zatopione, tym rynki są bardziej sporne - bardziej otwarte na potencjalną konkurencję.

Obok konkurencji w warunkach rynku oligopolistycznego możemy mieć do czynienia także ze współpracą jego uczestników, która przyjmuje najczęściej postać:

2)    pełnej współpracy, polegającej na połączeniu lub przejęciu przedsiębiorstw i utworzeniu jednego nowego przedsiębiorstwa, przy czym może być ona dobrowolna łub wymuszona („wrogie przejęcie”);

3)    współpraca w zakresie ustalania cen, ilości produkcji i podziału jynku -która nosi nazwę kartelu (legalnego lub nielegalnego);

4)    współpraca w zakresie wybranych działań - tzw. alianse.

^s Według J. Baina /za:/ Klimczak B., Mikroekonomia, op. cit., s. 270. Autorka przedstawiła także obszerny do nich komentarz (s. 270-272).