5673849959

7

Quantum Mechanics”²⁰. Jej autor już we wstępie zdecydowanie powołuje się na artykuł Malamenta i w sposób niezwykle zdecydowany zapowiada, że wątpliwości tego ostatniego są nieuzasadnione. W niewielkiej pracy przedstawia formalny zarys rozszerzający koncepcje Fielda, a jednocześnie przedstawiający nowe nominalistyczne struktury potrzebne do osiągnięcia ewentualnego celu. Artykuł spotkał się jednak z krytycznym przyjęciem. Cztery lata temu, młody profesor University of South Carolina, Otavio Bueno, opublikował krytykę artykułu Balaguera²¹, w której twierdzi, że zaproponowany wcześniej program nominalizacji jest niemożliwy do wykonania, co więcej, nieprawidłowy. Kwestia poprawienia, względnie rekonstrukcji koncepcji nominalizacji fizyki kwantowej pozostaje otwarta.

„A mathematical theory nccd not bc true to be good."

H. Field, „On Conservatives and Incompleteness"

4. Podsumowanie

Nominalizm Fielda zdobył wielki rozgłos w filozofii matematyki. Sam autor, za swoje klasyczne dzieło został uhonorowany jedną z najbardziej prestiżowych nagród w świecie filozofii nauki - Nagrodą im. Lakatosa. W opiniach krytyków cytowanych wyżej, przeformułowanie klasycznej teorii mechaniki było dalece nietrywialnym przykładem potwierdzającym możliwość oderwania pojęć matematycznych od języka nauk przyrodniczych. Field, przynajmniej częściowo, obalił jeden z najpoważniejszych postulatów filozofii XX wieku (wysunięty przez Quine’a).

Podsumowując ten krótki esej, wracam do pytań postawionych w części wprowadzającej. Czy środowisko naukowe uznaje teorie Fielda za istotny krok ku oderwaniu matematyki od nauk przyrodniczych? Wydaje się, że tak nie jest, a powody są dwa: pierwszy wskazuje sam Field już w „Science...”: postulat Quine’a, choć nieprawdziwy, jest prawdopodobnie najwygodniejszym spojrzeniem na naukę, prawdopodobnie jedynym powszechnie przyswajalnym w edukacji i zwykłej praktyce naukowej. Drugi zaś powód jest bardziej merytoryczny: brak satysfakcjonujących wyników na polu nominalizacji XX wiecznej nauki.

Szukając materiałów do opracowania tego tematu, miałem okazję odwiedzić strony wielu młodych pracowników naukowych żywo zainteresowanych nominalizmem. W swoich artykułach podchodzą oni krytycznie do obecnego stanu wiedzy, niemniej jednak deklarują się jako zwolennicy lub sympatycy idei nakreślonych przez tę filozofię. Wydaje się więc, że nominalizm, pomimo niewielkich szans na stanie się czymś więcej, niż tylko stroną w filozoficznej dyskusji, jest żywą i rozwijającą się współczesną dziedziną filozofii matematyki.

Arkadiusz Męcel [e-mail]

²⁰ Balaguer M. Towards a Nominalisation of Quantum Mechanics, Mind Vol. 105. April 1996, s. 209 - 226.

² 'Bueno O.. Is It Possible to Nominalize Quantum Mechanics?. Philosophy of Science 70, 2003, s. 1424-1436. Dostępny także w WWW:

http://www .journals.uclucago.edu/PHILSCI/journal/issues/v70n5/700547/700547.web.pdf.