str 

i:>h /loydni 11 lute

ka z większej wszechstronności, organizacji materiału według „tematów i okresów panowania” oraz większej narracyjnej spójności. Kronika ma też swój główny przedmiot, którym jest życie jakiegoś miasta 1 uI) regionu; wielkie przedsięwzięcie, np. wojna lub krucjata, bądź określona instytucja, np. monarchia, biskupstwo lub klasztor. Łączność między kroniką a rocznikiem zapewnia trwanie przy chronologii jako regule organizującej dyskurs, co sprawia, że ustępuje ona „historii” na najwyższym stopniu rozwoju. Co więcej, kronika, podobnie jak rocznik, acz w odróżnieniu od historii, nie tyle zmierza ku konkluzji, ile po prostu ustaje; na ogół brak jej zamknięcia będącego podsumowaniem „znaczenia” łańcucha opisywanych wydarzeń, którego zazwyczaj oczekujemy od dobrze skonstruowanej opowieści. Na ogól kronika zapowiada jakieś zakończenie, lecz ostatecznie nie spełnia lej zapowiedzi, co było jednym z powodów, dla których dziewiętnastowieczni edytorzy średniowiecznych kronik odmawiali im statusu „historii” właściwej.

Załóżmy jednak, że przyjmujemy inny punkt widzenia na tę kwestię, a mianowicie, że kronika nie jest „wyższa” czy bardziej wyszukaną forma, przedstawiania rzeczywistości, lecz że jest po prostu formą inną, nacechowaną pragnieniem porządku i pchli opisu, które nie mają żadnego uzasadnienia teoretycznego, o ile nie udowodnimy tezy przeciwnej. Z czym wiąże się to narzucanie porządku i dbałość o pełnię (szczegółów), jakie różnią kronikę od rocznika?

Jako przykład przedstawienia historycznego w typie kroniki wybieram Historie Francji Richcra z Reims, napisaną w przededniu roku 1000 (ok. 998).*' Bez trudności rozpoznamy len tekst jako narrację. Ma ona swój główny przedmiot („konllikty f rancuzów”); odpowiednie centrum geogra-

^: Ru hel. Histoirc de 1'uinie. Hdtt-⁽d95, redakcja i przekład Rohm I.aiouehe, i. I-II. Raris 1930-37. 1: 3. \Vszvsi kie kolejne odniesienia do lej pi aev będą evio-wane w nawiasach.

liczne (Galia) i społeczne (arcybiskupstwo w Reinis nękane sporem dotyczącym uprawomocnienia starań dwóch pretendentów do godności arcybiskupa) oraz właściwy początek w czasie (w obrębie synoptycznej wersji historii świata od momentu Wcielenia do chwili i miejsca, w którym Richer spisuje swój przekaz). Lecz, przynajmniej w opinii późniejszych komentatorów, z dwóch powodów dzieło to nic spełnia warunków stawianych Historii właściwej. Po pierwsze, porządek dyskursu odpowiada w' nim porządkowi chronologicznemu, ukazując wydarzenia w kolejności ich następowania, co wyklucza możliwość pojawienia się znaczeń charakterystycznych dla przekazu poddanego nadrzędnym regułom narracji. Po drugie, przypuszczalnie za sprawą „rocznikowego” uporządkowania dyskursu, zapis nie tyle zmierza ku jakiejś konkluzji, ile urywa się w momencie ucieczki jednego z rywali, co zmusza czyfelnika do przemyślenia związków miedzy początkiem a końcem zapisu. Przekaz ogranicza się do „wczoraj” autora — dodaje kolejny fakt do serii, która rozpoczęła się wraz. z Wcieleniem, po czym po prostu ustaje. W rezultacie wszelkie oczekiwania czytelnika (tj. czytelnika dzisiejszego), jakie zazwyczaj wiążą się z formą narracyjną, pozostają niezaspokojone. Wvdaje się, że dzieło snuje jakąś fabułę, lecz ostatecznie przeczy temu wrażeniu, kończąc się in merli ris res niejasną notat ką: „Papież Grzegorz upoważnił Arnulla do objęcia funkcji biskupa tymczasowo, w oczekiwaniu na rozst rzygnięcie prawne, które potwierdzi bądź unieważni jego uprawnienia” (2: 133).

Mimo to jednak Richer jest u,u l aiorem świadomym swej roli. Na samym początku stwierdza wyraźnie, że ma zamiar „wszczególności utrwalić na piśmie jadmernoriam reeuerescrifilu specialUcr/iroposilum est\" takie zdarzenia, jak „wojny”, „niepokoje'’ i (innej „sprawy” Francuzów, a co więcej, chce to uczynić w sposób przewyższające inne zapisy, zwłaszcza zaś roczniki I lodoarda, dawniejszego skryby z Reims, które służyły mu za źródło informacji. Richer przyznaje, iż swobod-