str4 tekst1

pięć minut. W końcu

pijana spoina    105

wuią rosnącą ilość pomocy, jakiej pierwotnie pilnie potrzebowały, ich potrzeba otrzymywania

Inszego wsparcia zazwyczaj się zmniejsza.

^da - _kj _z wymiany maleją proporcjonalnie do liczby transakcji wymiany”; w kategoriach technicz-

h użyteczność krańcowa wzrastającej ilości korzyści ostatecznie się zmniejsza. Jeśli np. potrzebu-!^iyC! pomocy w naszej pracy, pięć minut wsparcia ze strony eksperta jest dla nas wiele warte, a kolejne minut będzie prawdopodobnie równie cenne. Jeśli jednak udzielałby nam pomocy przez pól godzi-» kolejne pięć minut, jakie by nam poświęcił, miałoby niewątpliwie mniejsze znaczenie aniżeli pierw-’ tiiimit. W końcu malejąca użyteczność krańcowa dodatkowych korzyści nie jest już dłużej

ly

zeczywjj, W nie ą 'micznef ci, t»

<u zalej

wotnycl

•micznej,!

• Typowy j chodnie-' j lo kręgu] | ^ch, nie:] chnictwa} nach, jafl wsze, wyj kiedy zay e.

ra świad; 1 rona winie wszysf : h „dóbr*'¹ łączących I ^dą skloii: [ taw i rów-bie strony^!

s. 213,217; 1 »w I...); jest y charakter ruchomości 1 rzędy, uslu-nie bogacił

oraz rodzaje ńedziczeniUi

ta kosztu ich uzyskiwania, a punkt, w którym ma to miejsce, dla obojga partnerów - często po "ewnych dostosowaniach proporcji, w jakich wymieniają usługi - decyduje o poziomie transakcji najkorzystniejszym dla obu stron, na którym natężenie wymiany pomiędzy nimi przypuszczalnie ulewie stabilizacji. Mimo że względy osobiste - na przykład chęć uniknięcia zrażenia kolegi - modyfikują racjonalne decyzje, takie czynniki również mogą być brane pod uwagę w bardziej złożonych wersjach modelu podstawowego, przynajmniej co do zasady.

Dla zilustrowania tych procesów weźmy związek pomiędzy nowym pracownikiem a poważanym starszym kolegą. Młodszy pracownik czerpie korzyści ze stymulujących fachowych rozważań starszego kolegi dotyczących spraw zawodowych, jak również z jego gotowości traktowania go jak kolegi, co symbolizuje akceptację jako pełnoprawnego specjalisty. Odwzajemnia się, okazując pełen szacunku podziw, co z kolei ma walor nagradzający dla starszego kolegi. Satysfakcja, jaką starszy pracownik czerpie z faktu, iż słucha się go z ogromnym szacunkiem, zachęca go do poświęcenia części swego ograniczonego czasu na rzecz związku, jednak satysfakcja ta nie wzrasta proporcjonalnie Jeśli przedłuża on czas, w trakcie którego młodszy kolega podziwia jego fachowe opinie z pól godziny raz na kilka dni do kilku godzin dziennie. Poza tym im więcej czasu starszy pracownik poświęca związkowi, tym bardziej kosztowne staje się dla niego dalsze ograniczanie czasu, jaki może przeznaczyć na inną działalność. Będzie zatem skłonny ograniczać czas spędzany na dyskusjach z młodszym kolegą do poziomu, na którym wsparcie, jakie otrzymuje z powodu wyrażanego podziwu, ciągle przewyższa pod względem znaczenia utracone korzyści, które go ominęły z powodu ograniczenia czasu poświęcanego na inne zajęcia. Jednakże w tym punkcie młodszy pracownik może nadal czerpać korzyści z dalszego związku ze starszym kolegą. Wobec tego, że jego podziw nie wystarcza dla zwiększenia czasu kontaktów, młodszy kolega musi dokładać starań, by zapewnić dodatkowe nagrody, np. wykonując doraźne prace na rzecz starszego kolegi, tym samym zobowiązując go do odwzajemnienia się przez poświęcenie związkowi większej ilości czasu, niż inaczej by to uczynił. W końcu korzyści krańcowe młodszego pracownika z nasilenia kontaktów w związku ze starszym kolegą przestaną przewyższać koszty krańcowe zwiększenia ilości świadczonych mu usług i wymiana ustabilizuje się na określonym poziomie. Nie zakładamy, że jednostki dokonują takich kalkulacji w sposób świadomy, ale że tego rodzaju nieuświadomione kalkulacje tkwią u podłoża uczucia znużenia lub presji ze strony innych zajęć, skłaniając je do podjęcia decyzji, by spędzać razem jedynie określoną ilość czasu.

Warunki wymiany

Na proces wymiany społecznej wpływa szereg różnorodnych czynników, jak np. stadium rozwoju i charakter związku między partnerami wymiany, natura korzyści podlegających transakcjom Jak również koszta poniesione dla ich dostarczenia, a także społeczny kontekst, w jakim zachodzi wymiana.

G.C. Uomans, Social fichnoior, op. cii., s. 70.