Stróżewski „Wartości estetyczne i nadestetyczne”

piękna lub brzydoty, nie tłumaczymy ignotum perignotum pod i tak jużwys^HCO wieloznaczny termin .piękno"?

zaproponować jeszcze jedno*rozumienie .piękna". Dla odróż-

Przez piękno (i korelatywnie - brzydotę) w znaczeniu, jakie należałoby teraz dokładniej sprecyzować, rozumiemy pewien występujący w istocie wartości moment formalny, który decyduje o tym, że dana wartość jest - rozpatrywana sama w sobie - wartością estetyczną. Jak wspomnieliśmy, ogromnie trudno jest uchwycić obiektywną istotę tego momentu: kląć warunki jego pojawienia się. jego funkcje czy jego

Z pewną pomocą przychodzi jednak historia estetyki, która każe zastanawiać się nad różnymi teoriami piękna. Otóż większość z nich ujmowała piękno od strony uwarunkowań formalnych, upatrując w nich właśnie jego istotę. Od czasu pitagorejczyków, którzy zdefiniowali piękno poprzez harmonię, taka jego koncepcja albo utrzymywała się bez większych zmian, albo była wzbogacona o inne, równie formalne momenty. Pozwalało to na posługiwanie się jedną kategorią piękna oraz na traktowanie jej tak szeroko, że zawierać w sobie mogła różne tego piękna odmiany. To samo da się powiedzieć o średniowiecznej, pochodzącej od Pseudo-Dionizego Areopa-gily, a - zdaniem mym - po dziś dzień bezkonkurencyjnej definicji piękna, głoszącej, że jego istotę stanowi euarniostia kai ag/aia, daritas cl consonantia. Możliwość różnorodnego interpretowania każdego z jej członów nie stanowi wady, lecz - przeciwnie - zadziwiającą zaletę tej definicji. Momenty harmonii i momenty szczególnego „blasku" mogą być istotnie „wypatrywane" w każdej jakości estetycznej wartości i uznawane za czynniki konstytuujące ich estetyczność. Dodajmy,

że to samo da się powiedzieć o parze ich prostych pi wieństw: dysharmonii i niejasności, ciemności, zaginam (i ewentualnych pochodnych: tajemniczości, irracjonalności itp.), które stać się mogą szczególnego rodzaju „formami" kon-tytuującymi estetyczność innego rodzaju jakości wartości es-

te są słuszne, można by wysunąć wniosek, że piękno, rozumiane jako „piękno partycypowano” (a nie piękno czyste, stanowiące jedną z kategorii estetycznych), polega na szczególnej jakości formalnej, umożliwiającej jej treściowe

gdyicl kie jak

wyłonić się mogą także innego rodzaju kategorie estetyczne. Piękno partycypowano decyduje o ich estetyczności, podczas iy ich własne jakości konstytuują określone ich odmiany, ta-' ' p. wdzięk, ladność, dramatyczność, słodycz. W każde) z nich piękno partycypowano pojawia się w sposób nic jednoznaczny, lecz analogiczny (co nota bene zgodne jest z ogólną teorią partycypacji i analogii), przy czym należy je nie; tzn. wraz z jego przed wieóstwem ią, brzydotą), co z kolei umożliwia ości pośrednich, znajdują-ni przeciwieństwami. Każ-

eden z momentów, znajdujących się na Drugi, teoretyczny sposób dotarcia dc rości (czyli piękna pa ..... '

ki nich dotyczą isl :i. Szczególnie wa

która do tego rodzaju badaó jest wręcz predestynowana. Wydaje się jednak, że i tu możemy się odwołać do intuicji, jakie wyrażane były na ten temat w historii estetyki, stawiając oczy-ie. czy takie łubin ..........