Systematyka poj�cia na egzamin z wyk�ad�w (4)

----r^rjunri (jednoczionowe) dla szczebli wyższych od gatunku

bmommałne (dwuczłonowe) dla gatunku trynccumałne (bój członowa) dla podgatunku

Zwyczaj nadawania nazw łacińskich narodził się w czasach, gdy łacina była językiem powszechnie stosowanym przez ludzi nauki. Zasady nazewnictwa biologicznego są określane przez odpowiednie kodeksy nazewnictwa botanicznego i zoologicznego Kodeksy te regulują zasady łacińskiego nazewnictwa roślin i zwierząt, nie omawiając nazewnictwa w innych językach. Minio tego, ze dla dużej części organizmów istnieją rodzime odpowiedniki łacińskiej nazwy naukowej, wiele roślm i zwierząt określa się mianem tradycyjnym, często bardzo odmiennym od nazwy naukowej. Przykładem może być Yaccimum myrtiBus, czyli borówka czernica (polska nazwa systematyczna), zwana powszechnie borówką lub czarną jagodą.

Nazwy naukowe taksonów powyżej podstawowego (czyli gatunku) są jednoczionowe, np. Ericaceae (rodzina wrzosowate). Nazwa gatunkowa zawsze (również w języku polskim) składa się z dwóch członów: nazwy rodzaju, do którego gatunek należy, i epitetu gatunkowego, określającego ściśle dany gatunek. Pełna łacińska nazwa naukowa obejmuje również cytat, czyli nazwisko (lub jego standardowy skrót) autora diagnoz)' taksonomicznej oraz datę i źródło opublikowania diagnoz)' danego taksonu, np.:

Rubus henńci-egoms Hołub, Foka Geobot. Phytotax 26: 334. 1991

Często spotykana duża litera L., oznaczająca Karola Lmneusza, szwedzkiego systematyka, który ten system spopularyzował

^odmianauprawna. kultywatj morfologicznie wyrównana populacja roślin o podobnych właściwościach oraz określonej reakcji na dane warunki przyr.-roln.; rozróżnia się odmiany hod. (kuitywary). oryginalne, selekcjonowane, miejscowe (powstsgące bez udziału hodowcy). Kułlywary, czyli odmiany uprawne (z łaciny cultus - uprawny + varietas = odmiana ) - to rośliny wyhodowane lub znalezione na stanowisku naturalnym czy na terenie uprawnym (wyselekcjonowane), które są cenne dla ogrodnictwa lub rolnictwa. Cechy wyróżniające kultywar sposiod mnycn osoomkow gatunku mogą byc widoczne (pokrój, barwa kwiatów itpj lub niewidoczne (np skład chemiczny owócoW, budowa thewna). Kuitywary różny sposób, nn w wyniku zaplanowane] hodowli (hodowla to celowa działalność człowieka polegająca na krzyżowaniu roślin lub wywoływaniu u nich mutacji, aby po przeprowadzeniu selekcji uzyskać nowe osoSmS ó późąHanydh cechach), samoizulin uiriltUłAufiTczy"samorzutnego kizs zowMiia ioslm~VQitę^ją^^rw natmze ltosln^ zalićzÓńe 3o poszczególnych kułt)'warow z reguł)' me przekazują swychcech potomstwu, a rozmnażane genefahwme wyradzają się ljiaiegojed>Tią pewną metodą rozmnażania zachowującą ich cechy jest rozmnażanie wegetatywne.

I Nazewnirtwojfedytuj]

Rośliny będące kultywaiami identyfikowane są poprzez unikalne nazw)'. Nazewnictwo kułtywarów regulowane jest przez Międzynarodowy Kod Nomenklatury Roślin Ozdobnych (ang International Codę of Nomenclature for Culthated Plants* ICNCP), do którego odnosi się artykuł 2H Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Botanicznej (zgodnie z tym artykułem me ma przeciwwskazali dla używania wobec kułtywarów także nazw opartych na klasyfikacji botanicznej^. Nazw)' te rejestrowane są przez Międzynarodową Komisję Rejestracji Kułtywarów (ang. Internationa1 Culti\arRegistration Authority) zgodnie z regułami ustalonymi przez Międzynarodowe Towarzystwo Nauk Ogrodniczych (ang. International Soaetyfor Horticulturid Science).

Nazwa kultywara składa się z nazwy botanicznej (nazwa rodzajowa, gatunkowa hib mieszańcowa), po której następuje eprtei specyficzny dla kułtywaru. Epitet tai zwykle me jest pisany kursywą w przeciwieństwie do łacińskiej nazwy botanicznej taksonu i wyróżnia się od mej dodatkowo ujęciem w pojedynczy cudzysłów Epitet) kiiłt)"waiow powstałe przed 1 stycznia 1959 roku pochodzą z łacmy. po tej dacie nazwy kułtywarów tworzone są ze słów pochodząc) cii z języków współczesny di fw cełu łatwiejszego iozróżmema nazw>- kułtywaru od nazwy botanicznej rośhny)

Przykfed

•    Berberis tbunbergii ‘ Atropurpuiea' - berberys Thunberga o liściach purpurowych (nazwa zarejestrowana przed 1959 rokiem)

•    Berberis thimbergii 'Bonanza Gold’ - berberys Thunberga o liściach złocistych

(nazwa zarejestrowana po 1959 roku)

W przeszłości stosowano także oznaczenie kułtywarów skrótem cv. ale obecnie używanie jego j est błędem.

[ Konwergencja Jrnc;. comergere, zbierać się, upodabniać się) - w biologii, proces powstawania morfologicznie i fimkcjonałnie podobnych cech (czyli analogicznych) w grupach Hngamzmow Siusgls spokrewnionych (niezależnie w różnych liniach ewolucyjnych), odrębnych dla tych grup cech pierwotnych, w odpowiedzą na podobne łub takie same wymagania środowiskowe, np. podobny typ pokarmu, wymagania lokomocyjne Źródłem konwergencji jest występowanie tych samych czynników dobom naturalnego wpływających na proces ewolucji różnych populacji. Przykładem mogą być ryły-1 walenie, które żyjąc w środowisku wodnym rozwinęły podobnie opływowe kształty ciała, napędową płetwę ogonową i sterujące płetwy przednie. Dobrymi przykładem jest też zewnętrzne podobieństwo rekinów, ichtiozaurów i delfinów. Innego przykładu dostarcza porównanie skrzydeł niespokrewniony eh ewolucyjnie organizmów jak np. ptaków i owadów. Nierzadko mówi się też o narządach analogicznych, które u różnych organizmów pełnią podobne funkcje

^ Białe ubarwienie zwierząt polarnych (niedźwiedzia polarnego, lisa, kuropatwy).

O&^ośmiormcy i oko człowieka^-

Pizednhskońezyna kretakpfzednie odnóże turkucia podjadka.

Podobne do^bie^łt^pieżmki - wilk workowaty (torbacze) i szakal złocisty (łożyskowce).

Wiele ssakóyj^e^sleżnie od siebie wykształciło kolce - kłujące wyrostki skóry. Należą do nich: kolczatki australijskie (stekowce), jeże (owadożeme), jeżozwierze (gryzonie^dursonie(tyddziełna rodzina gryzoni). W przypadku ostatnich dwóch gryzoni, z racji względnie bliskiego pokrewieństwa* może być to rozważane jako ewolucja równoległa, ale już z kobitkami i jeżami łączy- je tylko dalekie pokrewieństwo. Zresztą ostatni wspólny przodek wszystkich czterech grup żył w czasach dinozaurów.

- tygrysy szabłozębne, paleokoty i torbacze Thylaeosmilus. Również

zypommające koty, szabłozębne drapieżniki ewoluowały w trzech oddzielnych liniach ssaków -^gorgonopsy i kreodonty wykształciły długie kły, ałe to jedyne fizyczne podobieństwo ]

Morfologia [edytuj]