Treny na rozbiór polski

JOZEF MORELOWSKI (1777—1845)

Poeta, tłumacz. Jezuita. W 1790 r. -wstąpił do zakonu jezuitów w Połocku. Uczył w kolegiach retoryki, poezji i języka francuskiego. Treny na rozbiór Polski powstały w 1795 r., fragmenty ogłosił „Przegląd Poznański” w 1854 r., całość ukazała się w Poznaniu w 1854 r. ^

TRENY NA ROZBlOR POLSKI TREN IV

DO DZIEJÓW POLSKICH

4

Dzieje polskie! uczonych praco mężów droga!

Miła ma wprzód zabawo! dziś męczarnio sroga!

Mamże kiedy żałosną do was ściągnąć rękę,

Gdy tam na każdej karcie znajdę nową mękę.

Mogęż was, zgasły Polak, zwać dziejami merai,

Gdy Polski, gdy Polaków nie ma w polskiej ziemi? Rycerzów niegdyś naszych, królów czyny sławne Nie są to więcej moje, są to dzieje dawne.

Alboż ma dziś Spartańczyk, poddany turecki,

Ateńczyk nie ateński i Grek dziś nie grecki Mieć za swoje Achillów, Leonidów czyny¹ I na skroń kłaść, niewolnik, wolłie ich wawrzyny,

tren IV

•Leonidów czyny — mowa o Leonidasie, królu Sparty, który bronił aż do śmierci wąwozu termopilskiego w wojnie Greków z Persami (430 p.n.e.).

Rzymie! od barbarzyńskich narodów zgnębiony,

Próżno się walecznymi chełpisz Scypijony:

Nie twoje są dziś wielkie Fabijuszów dusze,

Nie twoje Scypijony i Fabrycyusze².

Niestety! mamże wyrzec straszne dla mnie słowo? Krakusie! i ty Lechu, cnych Polaków głowo!

Gdy wasze dzieje wspomnę, oto wróg mi powie:

„Nie ma Polski, nie twoi oni są królowie.

Nie twoi są rycerze, Czarniecki, Żółkiewski,

Polak jest dziś nie polski, Litwin nie litewski.

Miasto Lecha⁸, za przodkaś dziś Ruryka⁴ dostał, Suwarów⁵ twym Żółkiewskim i Czarnieckim został. Odtąd gdy Polak stanie w sławnych mężów rzędzie,

Nie polskie, ale obce dzieje zdobić będzie.

Gdy się kraj wasz podbity w obce ciało łączy,

Kronika waszych przodków i wasza się kończy.

Podobnaż waszej Wiśle, która póki płynie Nie po waszej już ziemi, wszędy Wisłą słynie,

Lecz gdy śmie hardym nurtem szumieć w morskim łonie, I hardość wód jej w morzu, i imię utonie.”

Ja choć jeszcze nie słyszę te urągowiska,

Sama o nich myśl srogim serce żalem ściska,

Oddech w piersiach tamuje. Wzrok ćmi się, twari zbladła, Księga mi dziejów polskich z zimnych rąk wypadła.

TREN XII DO NADZIEI

Nadziejo, w burzach rozbitów¹ kotwico!

Gdy tonie okręt zbity nawałnicą,

^aFabiusze, Scypiony, Fabrycjusz© — sławne rodziny rzymskie zasłużone w historii Rzymu starożytnego.

•miasto — zamiast; Lech — postać legendarna, rzekomy twórca państwa polskiego.

‘Ruiyk — legendarny wódz normaóski, założyciel dynastii Rurykowiczów, książąt ruskich i carów moskiewskich.

* Suwa rów — Aleksander Suworow (1729—1800) wódz rosyjski, który dowodził wojskami przy zdobyciu Pragi w czasie powstania kościuszkowskiego. .

TREN XII

¹ rozbit — rozbitek.