viewer22

*)8

Relacyjna i interakcyjna penprinyw przedstawiona w tym ociu, zilustrowana przykładem rozpadu Jugosławii, umożliwia przyznanie właściwego znaczenia zarówno strukturze, jak. i konkretnym zdarzc* niom w analizie kwestii narodowej w Hu ropie Wschodniej i w pora-dzicckiej Kuracji. Relacyjne pole, w którym pojawia się kwestia iu rodowa, jest polem wy wice usmikturyzowanym. W przypadku państw po radzieckich, na przykład, było do przewidzeniu — z historycznych i instytucjonalnych powodów przeanalizowanych w roz* dziale 2, jak również z powodów sytuacyjnych, związanych z kryzysem ekonomicznym i politycznym — że zorientowane narodowo stanowiska jakiegoś rodzaju będą przeważać wśród elit państw powstałych z rozpadu Związku Radzieckiego, żc Rosjanie mieszkający w tych państwach przejawia tendencję¹ do prezentowania siebie jako mniej* szosci narodowej, że elity Federacji Rosyjskiej zaangażuj* się w politykę „więzi z zagranicznymi mniejszościami’*, głoszą*, prawo i obo* wiązek Rosji do ochraniania interesów Rosjan żyjących w diasporze. W przypadku Jugosławii także można było przewidzieć, zarówno z historycznych i instytucjonalnych powodów, jak i z powodow sytuacyjnych, wyłonienie się stanowisk zorientowanych narodowo, mniejszościowych i solidarnościowych. Nie można natomiast było przewidzieć w tych lub w innych przypadkach — i nic można retrospektywnie wyjaśnić jako stnikt u ralnic zdeterminowanego— ro-d/jju narodowo zorientowanego stanowiska, sposobu samo rozumienia się mniejszości, rodzaju polityki solidarności z diaspora, jaki przeważy w zmaganiach miedzy konkurującymi stanowiskami w obrębie tych trzech pól relacyjnych oruz rozwoju wzajemnego współoddziaływania pomiędzy tymi jmlami. W tym miejscu nauki społeczne i historia muszą uznać i teoretycznie ująć kluczowe, przyczynowe znaczenie wypadków, składających się na działanie społeczne i polityczne, bez lekceważenia istotnego wpływu nrukturyzacji pól relacyjnych, na których dokonują się działaniu i ścieranie się stanowisk.

CZEŚĆ II

Stara „Nowa Europa” i Nowa Europa

4. ZORIENTOWANE NARODOWO PAŃSTWA W STAREJ „NOWEJ EUROPIE” ORAZ NOWA EUROPA

Nacjonalizm może być rozumiany jako polityczne działanie zaradcze. Odnosi sic on do rzekomo wadliwego łub „paietoBic/ncgo” stanu rzeczy oraz podaie środki zaradcze. Dyskurs stanowiący ramy, a częściowo konstytuujący polityczne działania nacjonalistyczne — oraz subdyskursywne sentymenty, do których wywółafcl* i mobilizacji dążą nacjonalistyczne stanowiska polityczne — można ujmować jako zespół wariacji na jeden podstawowy temat-skaigę: że/tożsamość i interesy domniemanego narodu nic są wlakiwi-ę wyrażane lub realizowane przez polityczne instytucje, działania tub wadze!

len rzekomo wadliwy stan rzeczy przejawia się w dwóch podstawowych formach: naród może nic mieć adekwatnego państwa 1-uh państwo może nie mieć adekwatnej podstawy narodowej. Można wyróżnić odpowiednio dwa typy nacjonalizmu: p*Ąfmeuvtifórcey lub pańf.ttcoivr)rozvńfająey nacjonalizm ukierunkowany na utwonKnk lub rozwijanie autonomicznego państwa narodowego, a także oparty •w patii tme. Iuzraintjqcy narad (fub pnnuuwcy naród) nacjonalizm