4
Niemniej jednak procesy kolonizacyjne spowodowały, że rozpiętość w poziomie rozwoju między metropoliami a koloniami zwiększała się, czego dowodem jest poziom rozwoju Wielkiej Brytanii i Indii w momencie uzyskania niepodległości przez Indie i Pakistan w 1947 roku. Inaczej niż kolonie brytyjskie w Azji i w Afryce rozwinęły się kolonie, które zasiedlane były masowo przez ludność brytyjską Stany Zjednoczone, Kanada, Australia i Nowa Zelandia stworzyły gospodarkę nowoczesną i osiągnęły stan gospodarczej dojrzałości już wówczas, gdy kraje słabiej rozwinięte podejmowały dopiero przygotowania do startu lub znajdowały się w okresie startu.
Tabela I. Szacunkowe, przybliżone okresy startu do wzrostu, dojrzałości oraz
osiągnięcia stanu wysokiej konsumpcji masowej w wybranych krajach
Kraje |
Okres startu |
Przybliżony okres osiągnięcia dojrzałości |
Przybliżony okres osiągnięcia stanu wysokiej konsumpcji masowej |
Wielka Brytania |
1783- 1802 |
1850 |
1930 |
Francja |
1830-1860 |
1910 |
1950 |
Belgia |
1833- 1860 |
1900 |
1950 |
Stany Zjednoczone* |
1843- 1860 |
1900 |
1920 |
Niemcy |
1850- 1873 |
1910 |
1950 |
Szwecja |
1868- 1890 |
1930 |
1945 |
Japonia** |
1878- 1900 |
1940 |
1957 |
Rosja |
1890- 1914 |
1950 |
X |
Kanada |
18% - 1914 |
1950 |
1925 |
Argentyna*** |
1935- |
X |
X |
Turcja**** |
1937- |
X |
X |
Indie***** |
1952- |
X |
X |
Chiny***** |
1952- |
X |
X |
Australia |
1940- |
X |
1939 |
Mcks^J^ |
1959- |
X |
X |
Objaśnienia: * Okres startu w Stanach Zjednoczonych jest skomponowany z dwóch dat: 1840 r., kiedy nastąpił wzrost przemysłu przetwórczego we wschodnich stanach oraz Miny rozwój kolejnictwa i 1850 r., gdy napłynęły do Stanów Zjednoczonych wielkie sumy zagranicznych kapitałów.
** Wskutek braku odpowiednich danych istnieją trudności z ustaleniem dokładnej daty startu w Japonii, być może zaczął się on juz w 1868 r.
* * * Start w Argentynie zaczął się jeszcze przed 1 wojna światową, ale wskutek strat jakie poniosła gospodarka w ciągu kryzysu 1929-1933 właściwe jest podanie daty 1935 r.
**** Uprzemysłowienie w Turcji zaczęło się już na początku lat 1930-tych ***** yv czasie pisania książki Rostow miał zastrzeżenia, czy start w obu wymienionych krajach rzeczywiście nastąpił
Odmiennie, w porównaniu z koloniami zdobytymi przez Anglię rozwinęły się kolonie hiszpańskie i portugalskie. Okres kolonizacji rozpoczęły te kraje w czasie panowania w nich monarchii absolutnej, co powodowało kształtowanie się wielkich rozpiętości w stratyfikacji dochodów w podbitych krajach. W Ameryce większość kolonii uzyskała niepodległość w XIX wieku (w tym także portugalska Brazylia), natomiast Portugalia utraciła swoje kolonie afrykańskie w drugiej połowie XX wieku