Zniekształcenia twarzy2

STOSUNKI MIĘDZYLUDZKIE

Pewną wartość ma rozróżnienie pomiędzy samym zniekształceniem fetwarzy a osobą dotkniętą nim. J. W. McDaniel (1969) twierdzi, że | te upośledzenia uważany jest za bardziej niepożądany niż sama doiła nim osoba. R. W. English (1971 a) uważa, że okazywanie nega-iych postaw wobec upośledzonych może nie przekształcać się »zachowanie aktywnie dyskryminacyjne.

Chociaż możemy przyjąć za pewne, że zniekształcenie twarzy ucho-Jża coś, czego należy w miarę możności unikać, możemy iednocześ-ae założyć, że_Lednostka dotknięta "takim zniekształceniem może,Jyyr :owana na nodst.awie swoich zalet osobistych Jednakże samo Menie zniekształcenia twarzy okazuje się często barierą przeszkadzały efektywnych stosunkach międzyludzkich. W obecności osób z ®omaliami twarzy odczuwa się wyraźne skrępowanie (Macgregor, 1970). ^ J. Siller (1966) opracował baterię złożoną z 20 testów, Czynnikową Palędo Pomiaru Kalectwa, której zadaniem jest pomiar postaw wobec

Edward Cliiford

Zakres wartości takich kontaktów i postaw społeczeństwa może się od błahych, nieosobistych i oderwanych, aż do wysoce osob doznań, znajdujących np. wyraz w stosunkach matki z dzieckiem,

SPOŁECZEŃSTWO A OSOBA ZE ZNIEKSZTAŁCENIEM TWA]

Zniekształcona twarz natychmiast rzuca się w oczy. Nie uważa się ją; jej właściciel jest napiętnowany; może być naż „kaleką", „upośledzonym" lub „zeszpeconym". Pozornie owe ety] mają status kategoryzacji społecznie możliwych do przyjęcia. Jedj tego rodzaju szufladkowanie wiąże się nierozłącznie .zjzałożeniei dana osoba różni się od pozostałych ludzi i że piętnująca ją jest niepożądana (Freidson, 1965). Jednostkę ze zniekształceniem rzy uważa~śię za osobę odmienną, gdyż odbiega^-od tego, "czego | kuje się — olT kulturowo przyjętej normy. Norma ta nie jest cz^; absolutnym, gdyż spotykamy się z przeróżnymi twarzami, na któr|M| zwracamy uwagi. Jednostka ze zniekształceniem jest napiętnowaną dlatego, że nie osiąga idealnego stanu „przystojności", ale dlatego, nie osiąga nieustalonego minimum standardu, które jeszcze może byt* akceptowane.

Osoby ze zniekształceniami twarzy przekraczającymi granice snp-'i łecznych możliwości akceptacji zostają zaliczone do podgrupy ludzi na-znaczonych jakby stygmatem, Stygmatyzacja przynosi w rezultacie ;,MS kłócenie poczucia tożsamości¹', a w jego przebiegu ujmowana jest pa-zęz-p otoczenie w sposób zniekształcający lub bywa pomijana (Goffmąjil 1963). Na tej podstawie w społeczeństwie pojawiają się grupy csifll mniej cenionych, które są natychmiast rozpoznawalne. Ponadto, kie dana jednostka ulega stygmatyzacji, reakcje wobec niej są n.iezale: od jej osobistych cech, przekonań i sposobu zachowania. Zatem a| malie twarzy wywołują zachowanie nacechowane uprzedzeniem i skryminacją.

STATUS MARGINALNY

U ludzi, którzy obserwują osobę z poważnym zniekształceniem twa rzy, stwierdzono reakcje obrzydzenia i wstrętu. Same osoby ze znifrj ks^tałcema-mi-.twąrzy^sądzą, że uważa się,j.ę__za istoty społecznie mz$ j przyznaje się im statjąs—mar-gina-ltty-lub^. status-mniejszości (HirscTr fangTet al.,TOb^łT Macgregor, 1951; Macgregor, et al„ 1953). Jeśli chodf

304

Zniekształcenia twarzy

dotkniętą upośledzeniem, ów status mniejszości jest podkreśla-zgięciu na to, że otaczają ją stanowiące większość osoby fizycz-ośledzone, podczas gdy ona sama żyje w specjalnym świecie, ym dla innej na skutek jej wyglądu (Meyerson, 1955). Chociaż | z upośledzeniami można przypisywać status grup mniej uprzy-*;_anych i mniejszościowych, R. G. Barker (1948) sądzi, że w isto-_e tworzą oni grupy mniejszościowej. Na przykład członkowie-Ifhniejszości mogą za doznawanie stanów frustracji obwiniać społeczeństwa, unikając w ten sposób obwiniania siebie. Osoba zona fizycznie nie może tak łatwo przenieść na innych winy za •ifrustracje. Grupy mniej uprzywilejowane i grupy ze zniekształci twarzy nie są porównywalne ze sobą pod względem statusu ;zości także z uwagi na pewną inną ważną cechę. Jednostka ze ałceniem nie szuka innej o podobnym upośledzeniu, aby z nią izować, natomiast członek grupy mniejszościowej ma innych człon-gjgfej grupy, którzy służą mu jako modele zachowania. Członkowie iplpy mniejszościowej mają łatwy dostęp do siebie nawzajem. Nie doty-jjy ló osób ze zniekształceniami twarzy, gdyż przeważnie nie organiką się one w dobrowolne ugrupowania. Dla jednostki ze zniekształć ., twarzy owym modelem, od którego nie ma ucieczki w domu, ie czy w społeczeństw.ie_J_Test_człowl£k...standardowy, nieupo-ieefiony, o wyglądzie możliwym do przyjęcia.

305

MMMMMM