0002701

50

i porządkowy	Ciepłota pokoju	Czas w minutach	Ilość gramów wody w 1000 gramach
			płótna	flaneli
1	21° C		740	913
2	20	15	521	701
3	20	30	380	603
4	19,5	30	229	457
5	19	30	99	309
6	19	30	55	194

W przeciągu pierwszych 75 minut z 1000 części płótna wyparowało 511, a z takiejże ilości flaneli 45 6 części wody. Dalej stosunek ten zaczyna się zmie -niać. W ciągu następnych 30 minut z płótna paruje 130, a z flaneli 148 części wody na tysiąc, a w ciągu dalszych 30 minut z płótna tylko 44, podczas gdy z flaneli 115. Płótno zatem pracuje o wiele prędzej: wszystkie fazy zmieniającej się wilgoci przebiegają w niem w znacznie krótszym przeciągu czasu, niż w wełnie. Wysychanie tej ostatniej odbywa się powoli, równomiernie, jak tego dowodzą następujące cyfry porównawcze, zaczerpnięte z powyższej tabelki.

Cały proces suszenia trwał razem 135 minut; porównajmy zatem, jaka ilość wody wyparowała z ma-teryałów w ciągu pierwszych i ostatnich 15 minut. Płótno straciło po upływie pierwszego kwadransa 219 części, a po upływie ostatniego 28 części na tysiąc. Liczby te mają się do siebie, jak 8 : 1. Planela straciła na początku doświadczenia 212, a na końcu 97 części, co wyraża się stosunkiem 2 : 1.

Nadmienić mi tu jeszcze wypada, że przy doświadczeniach tych obydwa badane materyały nietylko nie różniły się między sobą co do wagi, ale i powierzchnię miały jednakową, ponieważ zostały wykrojone według jednej i tej samej miary.

Wszystkie materyały w stanie mokrym tracą w mniejszym lub większym stopniu wiasność przepuszczania powietrza, ponieważ woda zamyka pory w tkaninie. Materyały grubsze, o oczkach większych, dłużej zachowują przepuszczalność, cienkie natomiast, których wymiar oczek jest mniej więcej jednakowy, stoją pod tym względem w zależności od stopnia przylegania wody do danej substancyi. Otóż tutaj panuje bardzo znaczna różnica pomiędzy płótnem, perkalem i jedwabiem z jednej, a wełną owczą z drugiej strony. Pierwsze trzy materyały po zwilżeniu stają się szybko zupełnie nieprzepuszczalne dla powietrza, podczas gdy ostatnia albo wcale własności swej nie zmienia, albo też utrącą ją w słabym tylko stopniu.

Najlepiej o tern sądzić mogą żołnierze, obozujący w polu pod płóciennemi namiotami. Podczas deszczu powietrze pod zmoczonem płótnem jest tak duszne, że się z trudnością niem oddycha i przewiew odczuwać się daje dopiero w miarę wysychania namiotu.

Porowatość materyałów zależy głównie od elastyczności włókienek, składających się na daną tkaninę. Takie materyały, jak płótno, perkal i jedwab utrącają prawie zupełnie swą elastyczność skoro będą zmoczone, podczas gdy wełna zachowuje ją w każdym wypadku. Mokre płótno lub jedwab zachowują się tak jak skóra, którą Krieger przy swoich doświadczeniach pozbawiał włosa i pociągał pokostem.

W tym stopniu, w jakim łatwiej woda wypier; powietrze z płótna lub jedwabiu niż z wełny, w tym samym stopniu łatwiej zaziębiamy się, gdy nas deszcz przemoczy w płóciennem łub jedwabnem ubraniu. Tero się też tłómaczy, dlaczego np. wełniane pończoch} lepiej chronią od zaziębienia, niż niciane.

Z drugiej jednak strony, odzież płócienna lub jedwabna zapewnia ciału inne korzyści, zwłaszcza wte-