0159

144

LESZKO; RYKSA.

III. 10. 11.

bardziej, że znajduje się ona w najstarszej części nekrologu, powstałej przed r. 1150, przed rokiem zaś tym nie znamy jakiegokolwiek historycznego Piasta, noszącego imię Leszka, prócz niniejszego syna Krzywoustego.

u. R y k s a.

W r. 1129, po śmierci króla szwedzkiego Ingona (Ingę), obrany został następcą jego przez część narodu (Gotów zachodnich) Magnus, syn Mikołaja (Nielsa), króla duńskiego. Rozpoczynając opowieść o jego rządach, podaje Saxo Gramm.*) następującą wiadomość: At Magnus incidentem sibi nupciarmn cupidinem Fola-nonim presidis Bokisclaci filiom postidando compleuit. Qua sibi per internuncios desponsa_; niox Ścianie ercitam paterno imperio classem admonit. Następuje ustęp o wyprawie Mikołaja (ojca Magnusa) na Warcisława pomorskiego i zajęciu grodu Usedomu, a następnie o zjeździe tegoż' Mikołaja w Wolinie z »!jokisklawem«, który tamdotąd z wojskiem przeciw Warcisławowi wyruszył, i o zdobyciu tegoż grodu z pomocą polską. W końcu dodaje kronikarz: Deinde relido uictorie sodo (Bokisclavo) allatam filio (Magno) sponsam abducit (Nicolaus). Dalej opowiada kronikarz o podstępnem pojmaniu Warcisława przez Mikołaja, a wreszcie nadmienia: Dimissa elasse mtpcialia sacra apud urbem Ripam agi placuit. Ów Bokisclcmis Polanorum preses, który w r. 1129 lub 1130 pomagał Mikołajowi duńskiemu i córkę swoją wydał za syna jego Magnusa, nie może być kto inny, tylko Bolesław Krzywousty. Przekaz Saxo Gramm. stwierdza też spisana z końcem XII w. Geneal. reg. Dan.'-’): Magnus, Jiliits Nicolai, uxor N. filia Bochislai ducis Polonie; jak nie mniej późniejsze źródła duńskie, n. p. Geysin. Hist. comp. Danor.^{1 2 3}): Magnus .... duxit uxorem filiom Bolizlad ducis Połonorum.

Knytl.-Saga⁴) podaje, że żoną Magnusa była Rikiza, córka Burysława, ks. słowiańskiego (Burizlafs Yinda-Konungs). To dosyć ogólnikowe określenie pochodzenia Rikizy dało powód do mniemania, jakoby niekoniecznie należało ją uważać za córkę Krzywoustego, ale raczej innego księcia słowiańskiego. Nie widzę powodu do takiej interpretacyi, ile że w źródłach skandynawskich wyrazem Vinda oznaczano w ogóle kraje słowiańskie, nie wyjmując i Polski, a przekaz Saxo Gramm., autora z końca XII w., tudzież wspomnianej poprzednio Geneal. królów duńskich, również z tego czasu pochodzącej, są bardzo poważnemi, niemal współcze-snemi świadectwami, z któremi należy się liczyć; oba zaś wywodzą żonę Magnusa z Polski. W tern tłomacze-niu popiera mnie nadto inna okoliczność. Starszym synem Magnusa i Rikizy był Knut V, od r. 1147 król duński Ó- W r. 1150 *’), pokonany przez swego współzawodnika do korony, Swenda, zmuszony był uciekać z kraju. Według późniejszych źródeł duńskich udał się on na Ruś⁷), atoli poważniejszy od nich Saxo Gramm. wyraźnie nadmienia, że schronił się do Polski, i można mu też w tem dać wiarę, tern bardziej, że w źródłach skandynawskich bardzo częslo mieszano Ruś z Polską, jak o tem jeszcze przy innej sposobności przekonamy się dokładnie. Można zresztą nawet przypuścić, że Knut był naprzód na Rusi, a potem udał się do Polski. 0 tej ucieczce Knuta opowiada tedy Saxo Gramm.⁸) co następuje: Kanutus .... plurimum in avunc ulis et muter na. fi sus necessitudine (powinowactwo przez matkę) Poloniom profugit.. Quem Uli (amnculi) mat urnę ret nomine regni consorcionem appoet.ere rati₇ ceteris in locis admissum munimentis excipere passi non snnt. Ad ultinuun eum ne placida satis front e conspiciunt, insontem notantes, cum pro pin qu o caritatein dcbcrent. Au-gabat hitnc me tum recens maioris eorum fratris depulsio. Itague .... ad prcfectum Saxonie Henricum perwhitur. Owi avunculi Knuta, to młodsi Bolesławowice, Kędzierzawy, Mieszko Stary i Henryk. Można wątpić, czy powodem nieprzyjaznego ich zachowania się wobec Knuta była obawa przed aspiracyami jego do rządów w Polsce; tyle pewna, że reszta szczegółów odpowiada bardzo dobrze ówczesnym stosunkom w Polsce, a zwłaszcza ów ustęp o niedawnem wygnaniu starszego ich brata, w którym jest widoczna aluzya do katastrofy Włodzisława II w r. 1146. Niepodobna przypuścić, iżby Saxo Gramm. wszystko to mógł był

1

Wyd. Holdera. 420. 421. — 2) Langebeck. Script. rer. Dan. II. 164. — 3) Ibid. II. 365. — 4) Mon. Germ.

2

SS. XXIX. 294. .302. — 5) Dahlmann, Gesch. Danem. I. 253. — 8) Taką datę przyjmuje Dahlmann, ibid. I. 258; w niektó

3

rych źródłach duńskich, jako to Chroń. Erici regis, Chroń. Dan.-Sialand. (Langebeck, Script. rer. Dan. I. 162. II. 435. 615>

4

podaną jest data T152 r. — 7) Tak podają przytoczone w poprz. uwadze źródła. — ⁸) Str. 461.