0198

III. 21.

AGNIESZKA (n. N. N. m. MŚCISŁAW CHKOBRY).

183

odpowiada małżeństwu z Mścisławem, gdy, wykluczając przypuszczenie o rychłej jej śmierci, nie ma innego lepszego wytłomaezenia dalszych jej losów, jak przez to właśnie małżeństwo, gdy wreszcie już w dzieciństwie osoba jej przeznaczoną została za środek do nawiązania stosunków z Rusią, a zatem i później myśl podobna mogła rozstrzygnąć o dalszem jej przeznaczeniu, choć już przez małżeństwo z kim innym — przeto uważam przypuszczenie, że ona to właśnie wyszła za Mśc-isława Izasławica, jako najbardziej prawdopodobne i uzasadnione.

Data urodzin Agnieszki wynika z przytoczonej na wstępie wiadomości Ortlieba. Pod koniec r. 1140 lub z początkiem r. 1141 miała ona zaledwie ukończonych lat trzy: vix triennis. Urodziła się zatem r. 1187. Na rok 1138 urodzin jej przesuwać nie można, ze względu, iż wtedy przyszedł na świat Kazimierz Sprawiedliwy (III. 22.).

Do określenia daty zaślubin jej z Mścisławem główną podstawą jest bliższe rozpatrzenie wieku jej synów, .lak się nazywał najstarszy syn Agnieszki, nie wiemy: nie ma mianowicie dowodu, iżby to był Świętosław, jak zwykle przyjmują^{1 2 3}). Gdyby tak było, to ze względu, iż Świętosław według Latop. Hipac. -*) jest już w r. 1173 dorosłym, należałoby przyjąć, że małżeństwo istniało już r. 1160. Ważniejsze wskazówki podaje nam wiek Romana. Według wszelkiego prawdopodobieństwa był to drugi z rzędu syn Mścisława. Kadłubek^:i) opowiada bowiem, że Kazimierz Sprawiedliwy osadził w r. 1182 w Brześciu naprzód pierworodnego syna Mścisława, a po jego otruciu oddał Brześć Romanowi. Otóż o Romanie podaje Latop. Hipac.¹) wiadomość, że ojciec jego Mścisław ustanowił go księciem w Nowogrodzie w r. 1170. Musiał tedy Roman mieć już podówczas przynajmniej łat czternaście, data jego urodzin przypadać zatem musi co najpóźniej na rok 1156, a data urodzin pierworodnego syna Mścisława co najpóźniej na rok 1155. O tym pierworodnym według Kadłubka ^ twierdziła matka, że nie był jej synem rzeczywistym, ale podsuniętym z powodu niepłodności (filinm non esse mencieute. sed prolis desperacione suppositum). Mniejsza o to, czy twierdzenie to było prawdziwein; dowodzi ono w każdym razie, iż małżeństwo Mścisława z Agnieszką było z początku przez jakiś czas bezpłodne; zawarcie jego należy tedy cofnąć o jakie trzy lub cztery lata przed najpóźniejszą datę urodzenia pierworodnego, t. j. do roku 1151 lub 1152. Przed rok 1151 nie można go jednakowoż cofać dalej, gdyż Agnieszka przed tym czasem nie miała ukończonych lat czternastu. Data zaślubin przypada zatem na lata 1151 i 1152, a schodzi sic ona właśnie z tą chwalą, kiedy Izasław, ojciec Mścisława, odzierżył po raz wtóry tron kijowski, kiedy zatem związek Piastowny z jego synem przedstawiał rzeczywistą korzyść polityczną; a zarazem schodzą się te daty z datą zaślubin Mieszka Starego z Eudoksyą, siostrą Mścisława (III. 17).

O pierworodnym Mścisława opowiada Kadłubek¹'), że osadzony w Brześciu przez Kazimierza Sprawiedliwego, stracił u swoich poddanych popularność z powodu przytoczonych poprzednio zarzutów matki, jakoby nie był jej synem rzeczywistym, i że ostatecznie został otruty, co spowodowało wyprawę Kazimierza na Brześć i osadzenie tamże Romana. Z czego okazuje się, że Agnieszka żyła jeszcze podówczas, a gdy wyprawa ruska Kazimierza według Rocz. kap. krak. ⁷) odbyła się r. 1182^s), przeto data śmierci jej jest w każdym razie późniejszą od tych wypadków.

i. N. N. (narzeczony).

Syn Wsewołoda (llgowica. W. ks. kijowskiego, o którym bliższych dat z przyczyn poprzednio przytoczonych podać nie można.

2. Mścisław Chrobry.

Syn Izasława Mścisławica W. ks. kijowskiego od 1167—1169 r., W. ks. kijowski, zmarł r. 1170⁹).

1

N. p. Górski, Stosun. Kazim. Spraw. 15, gdzie zarazem podana dawniejsza o tym przedmiocie literatura. — 2) Str.

2

384. 385. - 3) Mon. Pol. II. 408. 412. — 4) Str. 371. — 5) Mon. Pol. II. 408. — 6) Ibid. II. 408. 409. — 7) ibid. II.

3

799. — 8) Rocz. Traski, ibid. II. 834. ma datę r. 1181. — 9") Hruszewskij, Istor. kijew. zemli, tabl. geneal.