0006101

116    L1TURGJA MITRA1STYCZNA

święta, miejsca samotne, czas nocny, obrzędy fantastyczne, przemawiały niegdyś silnie do mojej imaginacji; słuchałem bajek, powieści i pieśni o nieboszczykach powracających z prośbami lub przestrogami; a we wszystkich zmyśleniach poczwarnych można było dostrzec pewne dążenie moralne, i pewne nauki gminnym sposobem zmysłowie przedstawiane. Poema niniejsze przedstawi obrazy w podobnym duchu, śpiewy zaś obrzędowe, gusła i in-kantacje, są po większej części wiernie, a niekiedy dosłownie z gminnej poezji wzięte“. Ale czy Mickiewicz, mając właściwości medjalne, nie przeżywał podobnych wizji? Tego nie wiemy. A to jest przecież całkiem możliwe. Pisał, że są prawdy, których nie mówi się nikomu. Być może, że i tej prawdy nie chciał nikomu wyjawić.

Ale idźmy dalej.

Widma dziewczyny i nieszczęśliwego kochanka w Dziadach stanowiłyby temat pięknego studjum literackiego, gdyby uczestnicy seansów mieli dar pióra i opisywali swoje na seansach przeżycia. Ileż to razy słyszało się szepty: „Marjo, to ty?“ „Kaziu, dlaczego o mnie zapomniałeś?” „Tęsknię do ciebie!” „Pamiętasz, ten pierścionek od ciebie... dotknij... który?... Ten!”

Jeżeli ze stanowiska badań medjumistycznych, wymagających postępowania czysto laboratoryjnego, suchego, z unikaniem wszelkich wzruszeń, seanse tego rodzaju gniewają uczonych, to właśnie badacz tekstów literackich, mając na oku swoje cele, nieraz właśnie z nich ciągnął korzyść największą, inie dbając o to, czy mu przyrodnicy i psychofizycy nie zarzucą postępowania nienaukowego. Aleć to już tak jest, że nauka stawia sobie różne cele. Szukanie tła zjawiskowego dla Dziadów, Liturgji Mitraistycznej i księgi Pistis Sofia, jest także godziwym celem naukowym.

8. Liturgja Mitraistyczna.

Kto odbywał seanse i przeczytał tak zwaną Liturgję Mitra-istyczną, którą zawiera wielki papyrus czarodziejski, prżechowy-

wany w Paryżu (porów. Albrecht Dieterich, Eine Mithraslitur-gie, wyd. 2, str. X, 248), ten odrazu zrozumie, o jakie tło zja-tciskowe tu chodzi.

Dieterich podał ową Liturgję w oryginale greckim i swoim niemieckim przekładzie. Ogromną część książki stanowią jego cenne objaśnienia.

Inny przekład tej Liturgji dał Wolfgang Schultz (Dokumente der Gnosis, str. 83 — 90).

Liturgja ta pochodzi z drugiego wieku naszej ery, opiera się jednak niezawodnie na znacznie starszych tradycjach.

Nie jest to właściwie przepis obrzędu oficjalnego, ale obrzędu tajnego, ezoterycznego. Właściwym tytułem jest APATHA-NATISMOS, wzniesienie w nieśmiertelność. Wtajemniczeniec ma wznieść się ku niej. Otrzymuje tu przepis, jak brać się do rzeczy, jakie odprawiać modły i wymawiać zaklęcia, oraz jakie wydobywać voces mysticae, które może były śpiewane lub wywodzone. Przekład ścisły jest bardzo trudny, gdyż zawiera słowa pozaleksykonalne. Toteż braliśmy do pomocy przekłady Die-tericha i Schultza.

Zdaje się nam, że badacz obrzędu Dziadów powinien zaznajomić się z tym ciekawym tekstem, który podajemy poniżej, opuszczając tylko głosy mistyczne, jak szeregi samogłosek, odpowiadających planetom i przez wtajemniczeńca zaklinanym.

*

Sprzyjaj mi, Opatrzności i Losie, gdy spisuję te pierwsze przekazane tajemnice wyłącznie dla mego dziecięcia, nieśmiertelności, godnego wtajemniczeńca tej naszej siły, którą wielki Bóg Helios Mitra dać mi kazał przez swego archanioła, abym sam jako orzeł wstąpił na niebo i ujrzał wszystko.

Oto jest wezwanie molebne:

Początek mego początku pierwszego (voces mysticae), początek mego prapoczątku (voces mysticae) — duchu ducha w duchu mym pierwszego — ogniu dla zmięszania mego dany od Bo-