0245

229

Badania wszechświata

przy pomocy metod optycznych, o których powiemy niżej, odsłoniły w obrocie różnych stref bryły słonecznej niejednostajność, prawdziwie zdumiewającą. Gdy dawniej posiadano możność badania pod tym względem jedynie stref bogatszych w plamy, różnice te okazywały się znacznie mniejsze i tło-maczono je przez prądy w najbardziej ruchliwych warstwach powierzchni słońca, przypominające podobne ruchy w atmosferze i w oceanach ziemskich. Analogja tego rodzaju nie wystarcza już teraz, gdy lepiej znamy różnice pozornych ruchów obrotowych rozmaitych stref powierzchni słońca.

Wobec kwestji tak zagadkowych nowa teorja słońca stara się idealną prawie kulistość słońca tłomaczyć jako objaw czysto optyczny, powodowany

Całkowite zaćmienie słońca 7 sierpnia 1869 r.

Według fotografji otrzymanej w obserwatorjum kolegjum Harvarda w Cambridge.

rozkładem temperatury i gęstości wewnątrz tego potężnego zbiorowiska gazów. W samej rzeczy zbyt mało uwzględniano dotychczas zupełnie odrębne warunki, w jakich na słońcu rozgrywają się zjawiska świetlne, zwłaszcza zależne od załamywania promieni. Ponieważ gęstość warstw gazowych słońca ulega bardzo szybkiemu ubytkowi od wnętrza ku powierzchni, wszystkie przeto przedzierające się na zewnątrz promienie ulegać muszą podobnemu, ale daleko silniejszemu załamywaniu, jakie dostrzegamy przy przebiegu promieni ciał niebieskich przez warstwy atmosfery naszej, posiadające gęstość coraz większą w miarę zbliżania się do powierzchni ziemi, zkąd np. tarcza słoneczna przy wschodzie i zachodzie ukazuje się wyżej wyniesiona o całą długość jej średnicy. Teorja optyczna daje dowód, że wskutek