0432

VIII. 14. 14 a.

JADWIGA (m. N. X.); ADELAJDA.

417

Stefan Dabiśa żonaty był z Heleną Grubą ^!). Wyłączyć też należy kniazia serbskiego Łazarza Greblanowica (1371—1389), zostającego, o ile wiadomo, w ciągłych sporach z Ludwikiem, ożenionego zresztą dawno przedtem z księżniczką z rodu Nemanidów^{1 2}); co do innych dynastów serbskich, rządzących w poszczególnych dzielnicach jednolitego niegdy carstwa Stefana Duszana, nic pewnego powiedzieć nie można, ile że nie znamy dokładnie ich stosunków rodzinnych. Więc może który z władców bułgarskich albo z Wołoszy. I co do nich po części nic niewiadomo o żonach, jakie mieli, o ile zaś żony znane z imienia, nie spotykamy nigdzie Jadwigi³). Ale czy koniecznie oni? Boć można też przypuścić, że Jadwiga wyszła za któregoś z wielmożów tamtejszych, a w takim razie możnaby jej męża szukać nawet w krajach poprzednio wyłączonych, n. p. w Bośnii, z której władcą Ludwik zostawał przeważnie w dobrych stosunkach. Kto więc w rzeczywistości był mężem Jadwigi, dziś już chociażby nawet domyślać się nie można.

Nekr. Strzeln.⁴) zapisał pod datą 3 czerwca: lllustrissima Hedwigis, filia regis Polonie. Zapiska ta nie da się odnieść do którejkolwiek innej, skądinąd znanej nam Jadwigi, córki królewskiej, które zmarły w innych czasach. Nie sądzę jednak, iżby się odnieść dała do Jadwigi niniejszej; boć naprzód, jeżeli zmarła na obczyźnie, jako żona jakiegoś władcy lub wielmoża tamtejszego, to niepodobna przypuścić, iżby strzelnieński klasztor mógł się nią zajmować i mieć nawet dokładną datę jej śmierci; gdybyśmy zaś nawet przyjęli, że owdowiawszy wróciła do Polski i tamże żywota dokonała, to moglibyśmy wprawdzie zrozumieć, dlaczego się nią zajął Nekr. Strzeln., ale niewytłomaczoną pozostałoby rzeczą, dlaczego określił jej stan tylko według pochodzenia z ojca, a nie według stanowiska, zajmowanego przez męża. Trafniej należy tę zapiskę odnieść do nieznanej skądinąd córki Łokietka (VIII. 5.).

N. N.

Jeden z wielmożów lub władców klóregoś z południowo-słowiańskich krajów albo Wołoszy⁵).

14 a. [Adelajda].

W Calend. Bened.^f;) podano pod datą 29 sierpnia zapiskę: Aleydis, monialis Trebnicensis, filiae Kazi-miri II regis Poloniae. Ściśle rzecz biorąc, pośród Piastów był jeden tylko król imieniem Kazimierz, t. j. Kazimierz Wielki, i dlatego, ze względu na określenie rex należałoby przypuścić, że wspomniana tu Adelajda była jego córką; także liczba porządkowa II wskazywałaby na to, że o niego tu chodzi; albowiem w wiekach średnich taką właśnie liczbę porządkową często mu przydawano (VIII. 6.).

Wnioski te nie dadzą się jednakowoż utrzymać. Z współczesnego Janka z Czarnk.⁷) wiadomo, iż Kazimierz z pierwszej żony miał dwie córki; losy obu aż do ich śinierci są nam znane, i wiemy, że żadna z nich nie była zakonnicą trzebnicką; obie zresztą nosiły inne imiona (VIII. 7. 8.). Tenże sam kronikarz przekazał^s), że z trzeciej żony (Jadwigi) były w chwili śmierci Kazimierza dwie córki przy życiu; obie nosiły również inne imiona i przechodziły odmienne koleje życia, nie wstępując do żadnego klasztoru (VIII. 12.14.) \ za życia zaś Kazimierza, w którym to czasie mogła żyć jeszcze jakaś inna córka Jadwigi, przed ojcem zmarła, żadna ze względu na dziecęcy wiek (VIII. 6.) do klasztoru wstępować nie mogła. Możnaby co najwięcej przypuścić, iż była to córka drugiej żony Kazimierzowej, Adelajdy heskiej; atoli tutaj wszystko, co wiemy o pożyciu małżonków królewskich ze sobą, sprzeciwia się przypuszczeniu, jakoby Kazimierz doczekał się jakiegokolwiek potomka z Adelajdy, choćby żeńskiego, a Rocz. Krasiń.ⁿ) wyraźnie podnosi, że żył on z nią sine prole. Wreszcie zgoła jest nieprawdopodobną rzeczą, iżby Kazimierz którąkolwiek ze swoich córek umieszczał w klasztorze trzebnickim w czasie, w którym Śląsk został już formalnie oderwany od Polski, a w licznych klasztorach żeńskich miejscowych nie było trudności umieszczenia córki królewskiej.

Po tych uwagach trzeba przypuścić, że nastąpiła tu co najmniej omyłka w określeniu pochodzenia Adelajdy, a więc że nie była to córka Kazimierza W., ale jakiegoś innego Piasta tego imienia. O Kazimierzu

1

Kla ió-Boj nićić, Gesch. Bosn. 203. 250; Wertner, Glossen z. Bosn. Geneal. 18.— '-) Kallay, Gesch. d. Ser-

2

ben I. 160. — 3) Co do Bułgaryi por. tabl. geneal. u Jirecka, Gesch. d. Bulg. 321 uw. 8. — 4) Mon. Pol. V. 740.— 5) p₀r.

3

wywód poprzedni. — fi) Wyd. Szczygielski, Kraków 1662, 176. — ") Mon. Pol. 11. 637. — 8) Ibid. II. 635. 650. — 9) Ibid. III. 133.

4

Palzcr, Genealogia Piastów.    53