0470

X. 2. 3.

BOLESŁAW JERZY II (ż. EUFEMIA); ZIEMOWIT III.

457

sprostowana wiadomość Narbutta o nagrobku prowadzi tedy do wniosku, jak na teraz przynajmniej najprawdopodobniejszego, ze żona Bolesława nosiła imię Eufemii (Ofki), a nie można wątpić, że jest to jej imię kościelne: jakiem było pogańskie, próżno już dzisiaj dochodzić. Sam fakt nadania jej tego imienia na chrzcie nie może też budzić jakichkolwiek wątpliwości; tak nazywała się siostra Bolesława (X. 1), i snadno imię jej mogło służyć za wzór przy chrzcie jego żony^J).

Pod r. 1331 zapisuje Długosz^{1 2}) wiadomość o zaślubinach Gedyminówny z Bolesławem, z przydatkiem, że odbyły się one w Płocku, i że równocześnie została ona wychrzczoną. Wiarogodność tej zapiski omówiliśmy poprzednio³).

Nagrobek zawichojski⁴) zaświadcza, iż Eufemia zmarła wnet po mężu, równie jak on, gwałtowną śmiercią, wrzucona przez Rusinów pod lód na Wiśle pod Zawichostem, dnia 5 lutego 1342 r.

3. Ziemowit III (IV).

Według Geneal. Mazow. Wargoc.⁵) miał to być syn Ziemowita II, ks. wiskiego {IX. 5). Jest to albo gruby błąd kompilatora genealogii, albo samowolna zmiana jej wydawcy ⁶), uwiedzionego rzekomem podaniem Długosza⁷), jakoby ojcem jego był Ziemowit II; w rzeczywistości i Długosz^{8 9}) najwyraźniej twierdzi, że ojcem Ziemowita III był Trojden I. Synem Trojdena mieni go też współczesny Janko z Czarnk.^!l), a także Rodow. książ. poi.¹⁰), Geneal. Mazow. Czart. I¹¹) i Geneal. Tomic.¹²). Ten sam szczegół stwierdzają też ponad wszelką wątpliwość dokumenty współczesne, wystawiane bądź to przez osoby trzecie^{13 14}), bądź przez samego Ziemowita III ^u); w niektórych dokumentach używa on nawet w tytule zwrotu jakoby przydomkowego: Semovi-tus Troydeni^{15 16}) (podobnie jak Włodzisław Odonic, IV. 12). Że rodzicami jego byli Trojden i Marya, stwierdza też dokument jego dziewierza, Kazimierza I cieszyńskiego z r. 1355 ¹⁽ⁱ).

Według Narbutta¹⁷) miał Ziemowit nosić przydomek Starego. W znaczeniu, jakie przydomkowi temu zwykle przypisujemy, w odniesieniu zwłaszcza do Mieszka III {III. 17), wyrazu tego rozumieć nie można. Nie znajdujemy bowiem w żadnem źródle przydomku senex, a tylko gdzieniegdzie, jak n. p. w Spom. mięsz.¹⁸), lub w niektórych dokumentach z ostatnich lat życia Ziemowita III¹⁹), określenie: senior, dux senior, potrzebne dla odróżnienia go od jego syna, Ziemowita IV, który już za życia ojca otrzymał pewien wydział i sprawował w nim samoistne rządy (X. 9). W tern znaczeniu nazywa go też Geneal. Mazow. Czart. 1²⁰): Semoritus antiyuus.

Że pośród synów Trojdena był młodszym od Bolesława Jerzego, okazaliśmy poprzednio (X. 2). Że natomiast był starszym od Kazimierza I (X. 4), wynika niewątpliwie z dokumentów, we wszystkich bowiem dyplomatach, wystawianych bądź to wspólnie przez samych Ziemowita i Kazimierza²¹), bądź też przez inne osoby ²²) z wzmianką o obu braciach, wymieniany jest zawsze na pierwszem miejscu. Mylnym jest tedy porzą-

1

Wolff, Ród Gedym. 8 nazywa za Narbuttem żonę Bolesława Ofką, na chrzcie Marya. Wszyscy inni liczni historycy,

2

o wypadkach ówczesnych piszący, mienią ją za Naruszewiczem Marya. — 2) Hist. Pol. III. 155. — 3) Naruszewicz, Hist

3

nar. poi. IV. 334 podaje, że zaślubiny odbyły się już r. 1325, a więc równocześnie, kiedy inna Gedyminówna, Anna. wychodziła

4

za Kazimierza W.; na innem miejscu (ibid. V. 79 uw. 1) poprawiając się, twierdzi, że w r. 1325 odbyły się zaręczyny, a w r.

5

1331 zaślubiny. Oba przypuszczenia są dowolną kombinacyą, której konieczność nie da się usprawiedliwić drogą logicznego

6

wnioskowania. Bezpodstawnie Gorzycki, Połącz. Rusi Czerw. 13 twierdzi, jakoby zaślubiny odbyły się r. 1332. — 4) Narbutt.

7

Pisma histor. 296. — 5) Ibid. 294. — 6) Por. str. 419 uw. 10. — 7) Por. o tern Kozłowski, Dzieje Mazow. 8 uw. 1. —

8

Hist. Pol. III. 391. — 9) Mon. Pol. II. 692. — 10) Ibid. III. 284. — U) Por. str. 437 uw. 5. — 12) Acta Tomic. VIII.

9

171. — 13) Kod. dy p 1. Mazow. nr. 69. 82; K o d. dy pl. W i e 1 k. II. nr. 1278. — 14) Kod. d y p 1. Mazow. nr. 66; Milewski,

10

Herbarz 112 nr. 139. Chronologiczne zestawienie rozrzuconych w tej ostatniej publikacyi dokumentów sporządził p. Wilhelm

11

Rolny i udzielił mi go uprzejmie w rękopisie do korzystania w niniejszej pracy. — 15) Kod. dypl. Pol. I. nr. 136; Kod

12

dypl. Wielk. III. nr. 1402. 1745. — 16) Kod. dypl. Mazow. nr. 76. — 17) Pisma histor. 296. — 18) Mon. Pol. III. 231. —

13

H) Dokum. Kujaw, i Mazow. 332 nr. 42; Woelky, Ukdbuch d. Bisth. Culm. I. nr. 354; Kod. dypl. Mazow. nr. 100. —

14

20) Por. str. 437 uw. 5. — 21) Kod. dypl. Mazow. nr. 63. 69; Kod. dypl. Wielk. II. nr. 1278; Milewski, Herbarz 112

15

nr. 139. — 22) Kod. dypl. Mazow. nr. 66; Kod. dypl. Pol. I. nr. 112; Dokum. Kujaw, i Mazow. 314 nr. 29.

16

Balzer, Genealogia Piastów.    08