0468

X. 2.

BOLESŁAW JERZY II (ż. EUFEMIA).

455

że tekst obu odezw znamy tylko z transumptu notaryalnego, dokonanego w Lubece; autorem omyłki mógł tedy snadno stać się notaryusz tamtejszy, nieznający stosunków mazowieckich; wszak już w samej formie Bonislaus, gdyby nawet miała oznaczać Bolesława, tkwi niewątpliwa, z niedokładnej znajomości imion Piastów wynikająca omyłka. Co większa, są podstawy do przypuszczenia, że w rzeczywistości w oryginale forma ta brzmiała odmiennie; dawniejszy wydawca tychże dokumentów z innego transumptu czyta wtem miejscu Subovidam^{1 2 3})\ zbliża się ona po części do formy Wenceslaus -). Na wszelki wypadek twierdzić można, że dokumenty Gedy-mina nie odnoszą się do Bolesława Jerzego Trojdenowica, zatem też nie dają podstawy do określenia dat z jego życia.

Ostatni znany nam    dokument Bolesława nosi datę 20 stycznia 1339 r.^:i). W    piśmie    papieża    Benedykta XII z 29 czerwca 1341    r.^{4 5 6 7 8 9}) nazwany jest już zmarłym. Zgon jego zapisują    Spom.    Płoc. ■')    pod r.    1341,

która to data dałaby się wprawdzie pomieścić w ustalonych co dopiero na podstawie dokumentów granicach, ale jest niewątpliwie mylną,    albowiem kilka innych, w części niezależnych od    siebie    źródeł,    a mianowicie

Bocz. Tras.⁽ⁱ), Rocz. Małop.    '), Rocz. Pozn.^s) i Janko z Czarnk. ^!j odnoszą jego śmierć do r.    1340.    Bocz.

Tras. i Rocz. Małop. podają nadto, że Bolesław zginął około (circa) święta Zwiastowania X. P. Maryi, t. j. około 25 marca, data, jak z samego określenia tych źródeł wynika, tylko przybliżona, którą Długosz wytło-maczył jako datę ścisłą, podając, że śmierć Bolesława przypada na dzień 25 marca 1340 r.¹⁰). Datę ścisłą podaje Rocz. Pozn. w przytoczonej poprzednio zapisce: 7 kwietnia. Data ta jest w rzeczywistości bardzo zbliżoną do wspomnianego co dopiero określenia przybliżonego i dlatego należy ją uznać jako prawdziwą¹¹).

Przeważna ilość podanych tu źródeł stwierdza, że Bolesław Jerzy zginął otruty przez Rusinów. Rodow. książ. poi.¹²) przydaje, że stało się to w Włodzimierzu.

Eufemia.

W historyografii polskiej pierwszy dopiero Długosz^l3) ma wiadomość o żonie Bolesława i jej pochodzeniu: miała to być córka Gedymina. Ponieważ kronikarz korzystał z jakiegoś zaginionego rocznika mazowieckiego, a ustęp jego Historyi, w którym wspomina o niej, podając wiadomość o zaślubinach, formą swą zdradza pochodzenie rocznikarskie, przeto można go uważać za wyimek z owego rocznika, przez co szczegół powyższy o jej pochodzeniu nabiera znamion wiarogodności. Stwierdza go zresztą w sposób, usuwający wszelką wątpliwość, zapiska współczesnego Jana Vitodur. ^u), zdająca sprawę o zajęciu Rusi halickiej przez Kazimierza W. po otruciu Bolesława: Quod audiens rex Kragorie, cuins consors soror uxoris regis li ut he no r um iam intoxicat i fuerat, illuc (in Russiam) cum exercitu properacit. Żoną otrutego księcia ruskiego (Bolesława) była zatem siostra żony Kazimierza W.; wyprawa podjętą została r. 1340, a w czasie tym król świeżo po pierwszej żonie, Aldonie Annie Gedyminównej owdowiał, i drugiej żony jeszcze nie był poślubił (VIII. 6’.), przeto nie można wątpić, że owa siostra żony Kazimierza, wydana za Bolesława, była również córką Gedymina.

Imienia jej nie przekazał ani Długosz ani Jan Yitodur. Narbutt¹⁵), powołując napis grobowy, umieszczony na jej pamiątkę w kościele zawichojskim, przywodzi ją pod dwoma imionami: Ofka albo Marya, i tło-maczy, że pierwsze imię było pogańskiem, a drugie nadanem jej zostało na chrzcie. Zdawałoby się stąd wynikać,

1

Dreyer. Spec. iur. publ. Lubić. 184. — 2) Por. Prochaska, O autent. list. Gedym., Rozpr. Wydz. hist.-filoz.

2

Akad. Umiej. XXXII. 222 i n.. gdzie wykazaną jest ich autentyczność wbrew mniemaniu niektórych pisarzów, n. p. Voigta,

3

Gesch. Preuss. IV. 6.33, którzy uważają je za podrobione. — 3) Kod. dypl. Pol. III. nr. 88. — 4) T h c i n e r, Mon. Pol. 1. nr.

4

566. — 5) Mon. Pol. 111. 119. — «) Ibid. II. 860. — 7) Ibid. III. 199. — 8) Ibid. V. 880. — 9) Ibid. II. 629. — i«) Hist.

5

Pol. III. 196. Długosz określa datę podwójnie, przyczem przez omyłkę popada w sprzeczność sam z sobą, powiada bowiem:

6

in die Annunciacionis S. Marie (25 marca) alias nona Kai. Aprilis (21 marca). — ¹ *) Trafnie przyjmuje ją Prochaska, W spr.

7

zaj. Rusi przez Kazim. W.. Kwart. Hist. VI. 12. Dawniejsi historycy, jak Naruszewicz, Hist. nar. poi. V. 78 uw. 3, Bielow-

8

ski, Mon. Pol. III. 119 uw. 4 i in. przyjmują jeszcze datę Długoszową 25 marca. Wolff, Ród Gedym. 8 podaje mylnie 23

9

marca. Niewiadomo, na jakiej podstawie twierdzi Gorzycki, Połącz. Rusi Czerw. 14, jakoby śmierć Bolesława nastąpiła około

10

9 kwietnia 1340 r. Karani zin, Hist. pań. ross. IV. 190 mniema, że Bolesław zmarł r. 1336. — 12) Mon. Pol. III. 284.    -

11

13) Hist. Pol. III. 155. — 14) Eccard. Corp. hist. I. 1862. — 15) Pisma histor. 296.