0476

X. 4. ó.

KAZIMIERZ I; EUFEMIA.

4614

Kazimierza cieszyńskiego może pochodzić z któregokolwiek dnia r. 1355, przed 26 listopada; dalej, że Spom. Płoc., Spom. Sochacz. i Rodow. książ. poi. nie popełniły omyłki w określeniu daty zgonu; że również nie zawiera takiej omyłki autograf Długosza i przeważna część jego odpisów; żo data dzienna zgonu 26 listopada, zaczerpnięta snąć z wiarogodnego źródła, da się utrzymać; a wreszcie, że między zgonem Kazimierza i umową lenną Ziemowita III z Kazimierzem W. upłynął dostateczny czas, potrzebny do przygotowania całego układu i przybycia Ziemowita do Kalisza ^!).

Rodow. książ. poi.^{1 2 3 4}) i (ieneal. Tomic.^s) podają, że Kazimierz zmarł bezpotomnie, a wynika to także z treści omówionych co dopiero dokumentów lennych. Niewiadomo też. iżby był żonaty.

5. Eufemia.

Janko z Czarnk.^J) stwierdza, że jedna z córek Ziemowita III z pierwszej jego żony (X. 3.) wyszła za (znanego dobrze w dziejach Polski z końca XIV i początków XV w.) księcia Włodzisława opolskiego. Imienia jej kronikarz nie podaje. W dawniejszej historyografu nazywano ją powszechnie Agatą^{5 6}); poparcia mniemanie to nie znajduje jednakowoż w żadnem źródle: natomiast z licznych dokumentów¹’) wiadomo, że żona Włodzisława nazywała się Eufemią (Ofką). Wprawdzie owa Ofka występuje w dokumentach po raz pierwszy dopiero r. 131)0, i nigdzie w nich nie jest wymienioną jako córka Ziemowita, tak że możnaby jeszcze przypuścić, iż jest to druga żona Włodzisława. niewiadomego pochodzenia, pojęta po pierwszej, Agacie mazowieckiej; okażemy jednak zaraz niżej, że małżeństwo Ofki z Włodzisławem istniało niewątpliwie znacznie wcześniej. Ważną jest wiadomość Długosza^{7 8 9}), który dając Włodzisławowi za żonę Ofkę, mieni ją wyraźnie siostrą Janusza I i Ziemowita IV; imienia nie zaczerpnął on z Janka z Czarnk., który go nie ma: Długosz posiadał zatem widocznie samoistną informacyą, a gdy informacya ta co do imienia jest trafną, przeto nie ma powodu podawać jej w wątpliwość i co do szczegółów dotyczących pochodzenia Ofki; i nie można wątpić, ze względu na czas, w którym Ofka żyła, że Długosz mógł mieć o niej najlepsze wiadomości. Imię Agata przedostało się zatem do historyi tylko przez jakieś nieporozumienie. Że wspomniana w dokumentach Olka była córką Ziemowita III z jego pierwszej żony (Eufemii), na to wskazuje pośrednio identyczność imion.

Ze względu na datę zaślubin jej z Włodzisławem przyjąć trzeba, że urodziła się co najpóźniej r. 1340. Janko z Czarnk. ^s) uważał ją snąć za starszą siostrę Małgorzaty szczecińskiej (X. 8.), wymienia ją bowiem przed nią. Że ją umieszcza po dwu synach Ziemowita III z pierwszego małżeństwa (X. 7. 9.). w Lem nie ma dowodu, iżby koniecznie musiała być od nich młodszą.

Pierwsze dokumentowe stwierdzenie Ofki jako żony Włodzisława znajdujemy dopiero pod datą 25 stycznia 1390 r.^:I); już jednak w tym dokumencie wymienione są dwie córki Włodzisława i Ofki jako zamężne, jedna Katarzyna za Henrykiem VIII głogowskim, druga Jadwiga za Aleksandrem kierniewskim. Skądinąd wiadomo, że pierwsza wydaną została za mąż przed 25 czerwca 1388 r. i że urodziła się przed 26 marca 1367 r.¹⁰), z czego wynika, że małżeństwo Ofki z Włodzisławem istniało już r. 1366. Cofnąwszy datę ślubu do tej granicy, możemy ją przesunąć jeszcze bardziej wstecz z powodu, że już w latach 1369 ^u) i 1373 ^u>) występuje jako zakonnica Klarysek w Budzie Kinga, córka Włodzisława opolskiego¹³): dając Kindze w r. 1369 co najmniej czternaście lat życia, dojdziemy do wniosku, że urodziła się co najpóźniej r. 1355; zatem małżeństwo Włodzisława z Ofką istniało już co najpóźniej r. 1354. W dokumencie Włodzisława z 26 października 1393 r. "),

1

Dotąd, na podstawie lipskiego wydania Długosza, przyjmowano powszechnie, że Kazimierz zmarł 26 listopada 1354 r.

2

Tak Naruszewicz, Ilist. nar. poi. V. 210 uw. 4; Ga warecki, Wiadorn. hist. o m. Płocku 33; Kozłowski. Dzieje Mazow.

3

120; Car o, Gescli. Pol. II. 280 uw. 1, 304 i in. — -) Mon. Pol. III. 284. — 8) Acta Tomic. VIII. 171. — O Mon. Pol. U.

4

693. — 5) II ii l)ii er, Geneal. Tabeli. I. tabl. 95; Naruszewicz, Hist. nar. poi. VI. 141 uw. 3; Narbutt, Pisma bis tor. 290;

5

Gołębiowski, Dzieje Pol. I. str. XVIII; także Script. rer. Pruss. II. 111. — <>) Kod. dypl. Pol. II. nr. 537. 538. 539. 542.

6

546; Grtln hagen u. Markgraf. Lob.- u. Besitz -Ukden Schles. II. 313 nr. 24, 324 nr. 29; Cod. dipl. Sil es. VI. nr. 149. —

7

Hist. Pol. III. 510. 517. — 8) Mon. Pol. II. 693. — ^<J) Kod. dypl. Pol. II. nr. 537. — 10) Grotefend, Stammtafeln VI.

8

nr. 18. — 11) Fejer, Cod. dipl. Jlung. IX. D. 210. — 12) Ibid. IX. D. 556. — 13) Księżniczki tej nie zna Groteiend, Stamm

9

tafeln; na istnienie jej zwrócił uwagę Wertner, Schles.-ung. Allianzen, odb. z czasop. Adler, 20.— 14) Griinhagen u. Mark

10

graf, Leh.- u. Bes.-Ukden Schles. II. 313 nr. 23.