0487

474 ZIEMOWIT IV. X. 9.

ze był bratem Janusza I¹). Janko z Czarnk.^L>) dodaje, że matką jego była pierwsza żona Ziemowita III, a więc Eufemia.

Okazaliśmy poprzednio (X 7.), że był młodszym Janusza bratem. Długosz³) w chwili śmierci daje mu lat około sześćdziesiąt (circiter sexaginta annos); wypadłoby stąd, że urodził się około r. 1366. Określenia tego nie można nazwać trafnein, ile że matka jego zmarła co najpóźniej r. 1362 (X. 3.). Już pod datą 8 marca 1374 r.⁴), daje on konsens do dokumentu, wystawionego przez ojca, w czem dowód, że urodził się w każdym razie przed 8 marca 1362 r.; jeszcze przedtem, pod datą 15 lutego t. r.⁵) znajduje się w dokumencie arcybiskupa Jarosława wzmianka o wykonywanych przezeń (obok ojca i starszego brata) samoistnych rządach na Mazowszu (dominium domini Semoviti (III) ducis Mazovie et fi li o rum ipsius). Ponieważ na wielu dawniejszych przykładach stwierdzić można, że książęta mazowieccy wydzielali synom za życia swego dzielnice nie rychlej jak dopiero około ośmnastego roku życia, przeto wypadłby stąd wniosek, że urodził się nie później jak około 1356 r. Dlatego twierdzić trzeba wbrew Długoszowi, że umierając, Ziemowit liczył już około siedmdziesięciu (może nawet z okładem) lat życia^u). W jakiej początkowo panował dzielnicy, wskazuje dokument jego z 14 kwietnia 1377 r.⁷), jeszcze za życia ojca wystawiony, w którym używa tytułu: dux iunior Mazcwie, dominus et heres Czernensis et Bavensis. Ordynacya Ziemowita III z 25 lutego 1379 r.⁸), przyłączyła Czersk do posiadłości Janusza I; ugoda zaś obu braci z 23 września 1379 r.^:)), na podstawie przytoczonej ordynacyi zawarta, przyznała Ziemowitowi IV prócz ziemi rawskiej nadto jeszcze ziemie: płocką, gostyńską, sochaczewską, płońską i wiską, t. j. stworzyła taki stan posiadania, jaki później, po śmierci Ziemowita III utrzymał się na stałe. Z tego powodu w dokumencie z 2 czerwca 1381 r. ¹⁰), wydanym jeszcze za życia ojca, Ziemowit IV używa tytułu księcia wiskiego. W innym dokumencie, pod datą 8 stycznia 1381 r. wystawionym¹¹), używa on tylko ogólnikowego tytułu: iunior dux dlazorie.

Ostatni znany nam dokument Ziemowita pochodzi z 28 grudnia 1425 r.^l2). Pod datą 1426 r. zapisuje Długosz¹³) jego śmierć; było zamiarem kronikarza podać także datę dzienną tego wypadku, w którym to celu zostawił w rękopisie odpowiednie okienka; luka nie została jednakowoż wypełnioną. Już 24 października 1426 r. ^u) trzej jego synowie wystawiają dokument jako samoistni książęta; ponieważ nie ma śladu, iżby za życia ojca dopuszczeni zostali do współrządów lub otrzymali osobne dzielnice, przeto znajdujemy w tem dowód, że Ziemowit wtedy już nie żył. Jeszcze zaś z listu Jagiełły z 8 września 1426 r.^1:>) dowiadujemy się, że owi trzej synowie złożyli mu hołd lenny z Mazowsza; poniew^Taż nie ma w nim wzmianki, iżby się to stało w imieniu ich ojca, a nadto zaostrzona pod koniec życia Ziemowita IV sprawa lenna mazowieckiego załatwioną została złożeniem hołdu przez jego synów w imieniu ojca jeszcze 14 listopada 1425 r.^li;), przeto ów^t list. Jagiełły dowodzi również, że w chwili jego spisania Ziemowit już był umarł. Znamy wreszcie wyrok, wydany na sądach w Mławie pod datą 3 lipca 1426 r. ¹⁷) ąuctndo preclari principes Semouitus Troydenus et Wladislaus (synowie Ziemowita IV) dei grada duces Mazocie una cum suis dominis... sedebamus, w czem również dowńd, że w czasie tym sprawowali już rządy samoistne. Stąd wynika, że śmierć Ziemowita IV przypada w każdym razie na pierwszą połowę r. 1426. W Nekr. Strzeln.¹⁸) zapisano pod datą 30 kwietnia: Geuerosus Simon dux Jlazocie. Imię jest tu niewątpliwie zepsute, nie było bowiem żadnego księcia mazowieckiego Szymona; nie trudno jednak dorozumieć się, jaką była wdaściwui jego forma w oryginale, na którym się opiera kopia z XVII w^r. Imię to brzmiało bez wątpienia Sinico albo Semco¹')] zapiska dotyczy zatem któregoś z Ziemowitów" mazowieckich. Ponieważ wszyscy inni książęta tego imienia zmarli niewątpliwie w innych, znacznie od powyższej

1) Kod. dvpl. Pol. I. nr. 135; Kod. dypl. Mazow. nr. 99. 104; Dokum. Kujaw, i Mazow. 337 nr. 46; Cod. epist. II. nr. 2. — 2) Mon. Pol. II. 693. 694. — 3) llist. Pol. IV. 345. — 4) Kod. dypl. Wielk. III. nr. 1700. —• 5) Ibid. III. nr. 1697. — <>) Jak trafnie, choć bez uzasadnienia, przyjmuje Kozłowski, Dzieje Mazow. 263 mv. 2. — <) Kod. dypl. Pol. 1. nr. 135. —8) Kod. dypl. Mazow. nr. 98.— 9) Ibid. nr. 99.— 19) K od. d y p 1. Wielk. III. nr. 1788. — U) Kod. dypl. kat. krak. II. nr. 310. — 12) Arch. Sang. II. nr. 118. — 13) Hist. Pol. IV. 345. — 14) Papee. Zab. przeszl. in. Bełz., Prze w. nauk. i liter. 1884, 215. — 15) Car o, Lib. canc. I. nr. 103. — 16) Stronczyński, Wzory pism nr. 49. — 17) Kod. dypl. Mazow. nr. 162. — 18) Mon. Pol. V. 735. — 19) Jak trafnie domyślał się Kętrzyński, ibid. V. 735 uw. e. Mniemanie jego, jakoby zapiska odnosić się mogła takie do Szymona, biskupa płockiego, nie ma podstawy, gdyż w takim razie nie możnaby wytłomaczyć określenia dux Mazocie; zresztą biskup Szymon zmarł 7 maja.